SaqarTvelos teqnikuri universiteti biznes-inJineringis fakulteti ekonikuri kvlevis meTodebi

7. Teoriuli done socialur SemecnebaSi

socialuri Semecnebis Teoriuli done jamdeba Semecnebis mraval sxva meTodisTan - induqciis, deduqciis, sinTezis, analizis, analogiis, modelirebis, interpretaciis, istoriuli, maTematikuri, statistikuri meTodebTan da a.S. am meTodebis erTobliobis mTavari mizania - uzrunvelyos socialuri realobis adeqvaturad amsaxveli modelebis, Semecnebis, Teoriebis „Teoriuli socialuri ontologiis“, „gansakuTrebuli Teoriuli samyaros“ Seqmna.

„Teoriuli azrovneba iswrafvis gansakuTrebuli „Teoriuli samyaros“ Seqmnisken, romelsac gaaCnia sakuTari „ontologia“, da warmoadgens raRac mravalsaxeobas erTobliobaSi da erTobliobas mravalsaxeobaSi“²⁴.

xolo, rogorc wesi, Teoriuli Semecneba ki iwyebs iqidan, rom „asworebs“ da axdens Cveulebrivi, tradiciuli adamianiseuli azrovnebis midgomebis „modificirebas“.

„Tavis pirvelad stadiaze Teoriuli Semecneba gamodis rogorc „keTilgonierebis“, „yoveldRiuri azrovnebis“ refleqturamde arsebuli warmodgenebis aqtiuri gardaqmna“²⁵.

socialur SemecnebaSi keTilgonierebis, cxovrebiseuli azrovnebis stereotipebi gansakuTrebulad Zlieria; tradiciuli, „yoveldRiuri“ adamiani Tvlis sakuTar Tavs socialuri cxovrebis praktikulad yvela problemis mcodneT: es iqneba politikuri, socioligiuri, ekonomikuri, samarTlebrivi da a.S. magaliTad, Tu Tavis Tavs TiTqmis aravin Tvlis fizikosad, garda specialuri ganaTlebis mqone adamianebisa, ekonomistad Tavis Tavs Tvlis yvela meore, an mesame da amasTanave sayuradReboa, rom maT ar gaaCniaT aranairi ekonomikuri ganaTleba.

socialuri ontologia, romelic agebulia socialuri gamokvlevebis Teoriul doneze, albaTobis maRali doniT exmareba ama Tu im socialuri procesebis an movlenebis samecniero ganWvretis, prognozirebis ganxorcielebas. samecniero ganWvretisagan gansxvavebiT socialuri ganWvretas arsdros ara aqvs pretenzia absolutur sizusteze; piriqiT, igi yovelTvis efuZneba albaTobis codnas, amasTanave, rac ufro „Sorsaa“ Tavisi xasiaTiT socialuri prognozi, miT ufro naklebad utyuaria aseTi codna.

socialuri Semecnebis Teoriulma meTodebma Tavisi mravalsaukunovani praqtikis gamoyenebiT daadastures sakuTari efeqtianoba, da amitom maTi gamokvleva (romelsac Cven mogvianebiT ganvaxorcielebT, ekonomikuri kvlevebis Teoriuli meTodebis magaliTze) warmoadgens rogorc socialuri epistemologiis, aseve socialuri Semecnebis meTodologiis mniSvnelovan amocanas.

zogadi saxiT, socialur SemecnebaSi Teoriulis da empiriulis kavSiri SeiZleba davasabuToT Semdegnairad: 1. empiriul Semecnebas ZiriTadad aqvs eqstensiuri (gamafarToebeli) xasiaTi, Teoriuli Semecneba ki piriqiT - intensiuri (gamaRrmavebeli): empiriuli Semecneba afarToebs socialuri codnis sazRvrebs, Teoriuli Semecneba aRrmavebs socialur codnas, xdis mas ufro „gajerebuls“; 2. empiriuli socialuri Semecneba genetikuri mxriT ufro xSirad win uZRvis Teoriul Semecnebas, magram socialuri samyaros Teoriuli gamokvleva orientirs aZlevs empiriul socialur Semecnebas, mimarTavs mas saWiro mimarTulebiT; 3. Teoriuli socialuri Semecneba exmareba socialuri movlenebis da procesebis prognozis ganxorcielebaSi, empiriuli socialuri Semecneba adasturebs an uaryofs am prognozs.

8. meTodi da meTodologia socialur gamokvlevaSi

socialuri Semecnebis meTodologiis da socialuri Semecnebis meTodebis problema erTmaneTTan mWidro kavSirSia. radgan, Tavisi arsiT meTodologiam unda SeTavazos es meTodebi socialur mecnierebebs da aCvenos ramdenad efeqtianebi arian isini ama Tu im SemTxvevaSi. bunebrivia, rom sxvadasxva mecniereba: filosofia, sociologia, ekonomika, iurisprudencia, istoria, statistika - sxvadasxvanairad aRiqvamen am meTodebs da gamoiyeneben maT socialuri movlenebis samyaros SeswavlaSi. arsebobs mecniereba (magaliTad, filosofia), romelic ZiriTadad iyenebs Semecnebis Teoriul da xarisxobriv meTodebs, sxvebi (magaliTad, sociologia, statistika) farTod iyeneben socialuri realobis kvlevis sxvadasxva empiriul da raodenobriv meTodebs.

TviTon meTodebis klasifikacia da maTi aRwera aseve Zlier SeiZleba gansxvavdebodnen mkvlevari-meTodologis midgomebisgan gamomdinare. tradiciulad, yvela meTodi iyofa mecnierul da ara mecnierulze, Teoriulze da empiriulze, raodenobrivze da xarisxobrivze, logikurze da aralogikurze. CvenTvis es tipologia gvevlineba ZiriTadis saxiT da dawvrilebiT iqneba gaanalizirebuli ekonomikuri kvlevebis (Tavi 5) meTodebis klasifikaciidan gamomdinare.

problema mdgomareobs imaSi, rom TviTon terminSi „socialuri kvlevebis meTodebi“ SeiZleba Caidos sxvadasxva azri, da gansakuTrebul pozicia aq ukavia sociologias, romelic Tavisi warmoqmnis dRidan acxadebs pretenzias yovlismomcveli socialuri Teoriis an socialuri mecnierebis statusze.

sociologiis enaSi, rogorc ukve aRvniSneT, pirvel rigSi, iSleba zRvari sociologiis meTodologiasa da socialuri kvlevebis meTodikas Soris, da meore, ramac SeiZleba kidev ufro gagvakvirvos, xdeba ori absoluturad erTmaneTisgan gansxvavebuli cnebebis gaigiveba: „sociologiuri kvlevebis meTodebi“ da „socialuri kvlevebis meTodebi“. ise Camoyalibda, rom dasavleTis sociologia sociologiuri kvlevebis aRsaniSnavad iyenebs termins „socialuri kvlevebi“. da rogorc ki rusma sociologebma SeZles gacnobobdnen dasavleTis sociologiuri azris mTel konceptualur simdidres, maT maSinve gauSves samecniero da saganmanaTleblo brunvaSi cneba „socialuri kvlevebis cnebebi“ („sociologiuri kvlevebis meTodebis“ magivrad). miRebuli dividendebi aRmoCnda arc ise urigo: yvelgan, sadac saubaria socialuri kvlevebis meTodebis Sesaxeb, ZiriTadad igulisxmeba sociologiuri kvlevebis meTodebi!²⁶ aseTi azric ki warmoiqmneba: aRvweroT „ekonomikuri kvlevis meTodebi“ rogorc „socialuri („sociologiuri“) kvlevebis meTodebi“...

magram amis gakeTeba SeuZlebelia. ekonomikur mecnierebas Tavisi ena da Tavisi konceptualuri karkasi aqvs. is ar daiyvaneba sociologiis konceptualur karkasamde da enamde. ekonomikur meTodologias sakuTari amocanebis da kvlevis programebi aqvT, da maTi Sedareba kvlevis sociologiur programebTan ar SeiZleba. bunebrivia, bevr punqtSi kvlevebis ekonomikuri meTodebi da kvlevebis sociologiuri meTodebi mraval wertilSi ikveTeba, magram ara yvelaSi.

magram, radgan Cven win fundamenturi aRwera da ekonomikuri gamokvlevebis meTodebis kvleva gvelodeba, am punqtSi Cven ganvixilavT zustad sociologiuri kvlevebis meTodebs, rogorc socialuri kvlevebis meTodebis models.

„sociologiuri kvleva iwyeba programis SemuSavebisgan, romelic warmoadgens misi Catarebis Teoriul-meTodologiur safuZvels. programa moicavs: kvlevis problemis, obieqtis da saganis gansazRvras; Seswavlis obieqtis winaswar sistemur analizs; kvlevis miznebis da amocanebis daxasiaTebas; gamoyenebuli ZiriTadi cnebebis ganmartebas; samuSao hipotezebis Camoyalibebas; kvlevebis strategiuli gegmis SemuSavebas; SerCevis gegmis Seqmnas; monacemTa Segrovebis meTodebis aRweras da maTi sqemis analizs²⁷“.

maS ase, miznebi da amocanebi dasaxulia, programa SemuSavebuli, da sociologi iwyebs Tavis sociologiur gamokvlevas. ra meTodebs iyenebs igi am dros?