Sanoat texnologiyasi

3.3.Yupqa qatlamlardagi yorug’lik interferensiyasi


Qalinligi “d” bo’lgan (3.8.a-rasmda BD masofa) yupqa shaffof plastinkaga parallel nurlar tushayotgan bo’lsa, bulardan 1, 2 nurlarni tanlaymiz. Birinchi nur plastinkaning AB sirtiga tushganda undan qaytib ¹ nurni hosil qiladi. Ushbu nurning ikkinchi qismi sinib plastinka ischiga kiradi va CD sirtdan qaytib AB sirtdan o’tib ¹ nurni hosil qiladi. Xuddi shunday, ikkinchi nur AB sirtdan qaytganda ² nurni va sinib o’tgan ushbu nur birinchi muhitga o’tib, 2 nurni hosil qiladi. Natijada ¹ nur bilan ² nurlar o’zaro ustma-ust tushadi va yorug’lik interferensiyasi hosil bo’ladi (3.8.b-rasm).

a



b

3.8. -rasm. Yupqa qatlamdagi yorug’lik interferensiyasi

3.9-rasm. “Yupqa qatlamlardagi yorug’lik interferensiyasi” animatsiyasidan fragment


Ikkinchi usulda esa plastinkasning AD va CB dan qaytgan nurlar o’zaro kesishmasdan parallel nurlarni hosil qiladi. Bu nurlarni yig’uvchi linza yordamida ustma-ust tushurib ularning interferensiyasini hosil qilish mumkin (3.9-rasm).
Yupqa plyonkalarda vujudga keladigan interferensiyani hosil qiluvchi yorug’lik to’lqinliklarning yo’l ayirmasi

2 d
_n² _sin ² _i


(3.5)

bu yerda: d – plastinkaning qalinligi, n – plyonka muhitining sindirish ko’rsatkichi, i - yorug’likning tushish burchagi.