Самиғов н. А. Бино

Темирбетон конструкциялар

Темирбетон қурилиш конструкцияси бўлиб, бетон матрицадан ва пўлат арматура каркасидан иборат композицион материалдир.
Темирбетон жамоат, саноат бинолари ва транспорт қурилишида, гидротехник иншоотлар ва бошқа махсус объектлар қурилишида кенг миқѐсда қўлланилади.
Темирбетон тайѐрланиш усулига кўра монолит ва йиғма конструкцияларга бўлинади.
Монолит темирбетон конструкциялар бевосита қурилиш майдонларида тайѐрланади. Улар махсус лойиҳалар асосида қуриладиган бино ва иншоотларда, гидротехник, йўл қурилиш ва аэродром қопламалари ва бошқа иншоотларда ишлатилади. Монолит темирбетонни барпо этишда қолип- опалубка, ҳавоза ва бетон қуйиш ишларига кўп қўл меҳнати сарф бўлади. Уларни қуруқ иссиқ иқлим шароитида ва қиш мавсумида тайѐрлаш қийинчиликлар туғдиради.
Арматураси аввалдан тарангланган темирбетон конструкцияларда бетон ва арматуранинг юк кўтариш имкониятлари тўлароқ ишлатилади, шунинг учун конструкциянинг массаси камаяди. Бу турдаги конструкциялар тайѐрлашда юқори маркадаги бетон ва мустаҳкамликдаги пўлат арматуралар ишлатиш мақсадга мувофиқдир.
Ривожланган мамлакатларда монолит темирбетон конструкциялар тайѐрлашга мойиллик юқоридир. Ҳозирги кунда Ўзбекистонда монолит бетон ишларини олиб бориш бўйича Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари мавжуд бўлиб, бу соҳани ривожлантиришга катта аҳамият берилмоқда. 2003 йилда катта ассортиментда унификациялаштирилган монолит бетон қолипларини ишлаб чиқаришга ихтисослашган ―Пашал Верке‖ ЛТД ўзбек- немис қўшма корхонасининг ишга туширилиши бунга яққол мисол бўлади.

1. Йиғма темирбетон конструкциялар

Йиғма темирбетон буюм ва конструкциялар муайян серияларга мўлжалланган бўлиб, унификациялашган ҳолда ишлаб чиқарилади. Улар оғир, енгил ва ячейкали бетонлар асосида тайѐрланади. Бунда темирбетон конструкциялар бир-неча вазифани ўташи мумкин. Масалан, конструктив- иссиқлик изоляцияси, акустик, гидроизоляция ва коррозияга бардошли, қопламали ва ш.к. бўлиши мумкин.
Йиғма темирбетон бино ва иншоотларнинг ҳамма қисмларини тайѐрлашда ишлатилади: пойдеворлар, ташқи ва ички деворлар, каркаслар, қаватлараро ва том ѐпма плиталари, зинапоялар, тўсинлар, колонналар ва бошқалар.
Йиғма темирбетон конструкциялар ишлатилиш соҳасига кўра тўртта асосий гуруҳга бўлинади: жамоат бинолари, саноат бинолари, инженерлик иншоотлари, махсус буюм ва конструкциялар.

2.