Samarqand davlat tibbiyot instituti

10.4
. Yangi muzlatilgan plazmani quyishdagi reaksiyalar. 
10.5
. Kriopretsipitatni quyish. 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
171 
Plazma hujayra elementlaridan ajratilgan qonning suyuq qismi 
hisoblanadi. Plazmaning normal hajmi tananing umumiy og‘irligini 4% 
ga 
yaqinini 
tashkil 
qiladi 
(40-45 
ml/kg). 
Plazma 
tarkibi 
sirkulyatsiyalanuvchi qonning va uning suyuq holatining normal hajmini 
ushlab turadi. Plazma oqsillari uning kolloid – onkotik bosmini va 
gidrostatik bosim bilan balansini belgilaydi; ular qonning ivish tizimi va 
fibrinoliz holati muvozanatini ta’minlaydi. Bundan tashqari plazma 
qonning kislota-ishqor muvozanati va elektrolitlar balansini ta’minlaydi. 
Davolash 
amaliyotida 
yangi 
muzlatilgan 
nativ 
plazma, 
kriopretsipitat 
va 
plazma 
preparatlari 
qo‘llanadi: 
albumin, 
gammaglobulinlar, qon ivish omillari, fiziologik antikoagulyantlar 
(antitrombin III, C va S oqsillari), fibronolitik tizim tarkibiy qismlari 
10.1. Plazmali koagulyasiya gemostaz korrektorlarining 
ma’lumoti
. 
Yangi muzlatilgan plazma deyilganda qon eksfuziyasidan keyin 4-
6 soat vaqt davomida eritrotsitlardan sentrifugalash yoki aferez usullari 
bilan ajratilgan va -30
0
C darajagacha to‘liq muzlashini ta’minlovchi past 
haroratli muzlatgichga bir soat oldin qo‘yilgan plazma tushuniladi. 
Plazma tayyorlashning bunday tartibi uni uzoq muddat (1 yilgacha) 
saqlanishini ta’minlaydi. Yangi muzaltilgan plazmada optimal 
mutanosiblikda labil (V va VIII) va stabil qon ivishining omillari saqlanib 
qoladi. 
 
Agar plazmadan ajratish jarayonida kriopretsipitat olib tashlansa, 
plazmaning qolgan qismi plazma supernatanli fraksiyasi hisoblanadi 
(kriosupernatant), qo‘llashga ko‘rsatmaga ega bo‘ladi. 
Plazmadan suv ajratilgandan keyin unda umumiy oqsil 
konsentratsiyasi, ivishning plazmaga oid omillari, xususan IX faktor 
sezilarli darajada ortadi – bunday plazma ―nativ konsentratsiyalangan 
plazma deb ataladi. 
Yangi muzlatilgan quyilayotgan plazma bir guruhli va ABO tizimi 
bo‘yicha retsipiyent bilan mos bo‘lishi kerak. Antigenlar bo‘yicha rezus 
tizimining mos kelishi shart emas, chukni yangi muzaltilgan plazma 
hujayrasiz muhitni namoyon etadi, shunga qaramasdan yangi muzlatilgan 
plazmani ko‘p miqdorda quyishda (1 l.dan ko‘proq) rezus antigenlarning 
bir nomda, individual moslik tekshiruvlari kabi bo‘lishi shart. Minor 
eritrotsitar antigenlar bo‘yicha mutanosiblik talab qilinmaydi. 
Yangi 
muzlatilgan 
plazma 
sifatining 
quyidagi 
standart 
tamoyillariga mos kelishi maqsadga muvofiq: oqsil miqdori 60 g/l dan 

---

O’quv qo’llanma 
172 
kam emas, gemoglobin miqdori 0,05 g/l.dan kamroq, kaliy miqdori 5 
mmol/l.dan kamroq. Transaminazalar miqdori me’yor darajasida bo‘lishi 
kerak. Zahm, B va C gepatitlari, OITS markerlariga tekshiruv natijalari – 
manfiy. 
Plazma eritilgandan keyin bir soat ichida ishlatilishi kerak, 
plazmani qaytadan muzlatib bo‘lmaydi. Shoshilinch holatlarda yangi 
muzlatilgan bir guruhdagi plazma yo‘qligida har qanday qon guruhli 
retsipiyentga AB (IV) guruhidagi plazma quyilish kerak.