Samarqand davlat tibbiyot instituti

Qurbaniyazov Z.B
- SamMI 1-son xirurgik kasalliklari kafedrasi mudiri t.f.d 
dosent 
Annotatsiya 
Mazkur o’quv qo‘llanma tibbiyot oliy о'quv yurtlarining magistratura, klinik 
ordinatura va internatura rezidentlari uchun mo’ljallangan. 
O’quv qo‘llanmada qon va uning tarkibiy qismlarini fiziologiyasi, qon quyish 
tarixi, qon guruhlari va ularni aniqlash usullari, qon va qon komponentlarini 
quyish, posttransfuzion asoratlar, qon o’rnini bosuvchi eritmalar, plazmaferezni 
tibbiy amaliyotda qo’llanilishi, donorlik va uning turlari, qon va qon 
komponentlarini quyishga mutlaq va nisbiy ko‘rsatmalarni asoslash, qon quyishda 
individual va rezus omillarni mosligini aniqlash usullari kertirilgan. Uslubiy 
qo‘llanmada posttransfuzion asoratlarni intensiv davolash choralari, shuningdek 
qon tarkibiy qismlarini alohida qo‘llash ustunligi ko‘rsatilgan. 
O’quv qo‘llanma mavzularni o’zlashtirishga yordam beruvchi namunaviy 
testlar, vaziyatli masalalar bilan boyitilgan. 
 
ISBN 978-9943-7981-0-6 
© K.M. ABDIYEV., U.D. DADAJANOV., A.G. MADASHEVA 2022 й. 
© 
“QAMAR MEDIA”
., 2022 й. 
 
 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
3 
KIRISH 
Oxirgi yillardagi immunologiya, sitologiyada ulkan yutuqlar 
nafaqat gematologiya fani rivojlanishiga, shu qatori transfuziologiyaga 
ham, ayniqsa immunogematologiya sohasiga katta o’zgarishlarni olib 
kirdi. Kundalik hayotimizda qon va uning tarkibiy qismlarini quyish ko‘p 
sonli bemorlarning hayotini saqlab qolishda muhim rol o‘ynaydi. Biroq 
ba’zi bir holatlarda qon va uning tarkibiy qismlarini quyish bilan bog‘liq 
asoratlar ham kuzatiladi. Shuni e'tiborga olib, O‘zbekiston Respublikasi 
Sog‘liqni saqlash vazirligining qator buyruq va ko'rsatmalarida bu 
asoratlarning oldini olish uchun mutlaq ko‘rsatmalar ko'rsatilib o‘tilgan. 
Ushbu o'quv qo'llanmada qon quyishning rivojlanishi, shuningdek, 
transfuziologiyaning mustaqil ilmiy-amaliy yo’nalish sifatida shakllanish 
davri va qon xizmati yaratilishining qisqacha tarixiy sharhi berilgan. 
Ushbu qo'llanmaning ahamiyati shundaki, qo'llanmada qon tarkibiy 
qismlari va qon preparatlari, ularni qo’llash usullari batafsil tavsiflangan. 
Xususan, qon guruhlari, Rh omil, individual muvofiqligi haqida ma'lumot 
qisqacha va aniq tarzda keltirilgan. Qon quyish uchun ko'rsatmalar va 
qarshi ko'rsatmalar, mumkin bo'lgan qon quyish reaktsiyalari va asoratlar 
tavsiflangan. Quyilgan qonning ta'sir qilish mexanizmining batafsil 
tavsifi berilgan. Q’quv qo‘llanmaning I bobida qon va uning tarkibiy 
qismlarini fiziologiyasi, II bobida qon quyish tarixi, III bobida qon 
guruhlari va ularni aniqlash usullari, IV bobida qon va qon 
komponentlarini quyish, V bobida posttransfuzion asoratlar, VI bobida 
qon o’rnini bosuvchi eritmalar, VII bobida plazmaferezni tibbiy 
amaliyotda qo’llanilishi, VIII bobida O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni 
saqlash vazirligining qator buyruq va ko'rsatmalari ilovalari kertirilgan. 
O’quv qo‘llanmada posttransfuzion asoratlarni intensiv davolash 
choralari, shuningdek qon tarkibiy qismlarini alohida qo‘llash va qon 
komponentlarini quyish ustunligi ko‘rsatilgan. 
O'quv qo‘llanma tibbiyot oliy о'quv yurtlarida taxsil olayotgan 
magistratura, klinik ordinatura va internatura rezidentlari uchun
 
mo’ljallangan bo’lib, gematologiya va transfuziologiya fanini namunaviy 
dasturi asosida tuzilgan.