S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Ma’lumotlarni saqlab turish. 
Internet-provayderlar tarmog‗i 
orqali о‗tadigan trafik miqdori hisobga olinsa, ular barcha trafiklarning 
tо‗liq rо‗yxatini saqlay olmaydilar. Ba‘zi mamlakatlar murakkab internet 
monitoringi tizimlarini joriy qildilar, ammo texnologik cheklovlar 
tufayli katta hajmdagi ma‘lumotlarni tо‗plash va tahlil qilish qiyin 
bо‗lishi mumkin. Unchalik ikir-chikirli ma‘lumotni (masalan, ayrim 
foydalanuvchilarga belgilangan vaqtda berilgan IP-manzillar kabi) 
rо‗yxatga olish uzoq vaqtni qamrab olishi mumkin. Internet-
provayderlar odatda "real vaqtda" ma‘lumotlarning manzil monitoringini 
amalga oshirish imkoniyatiga ega va hо‗pgina mamlakatlardagi 
"qonuniy ushlab turish" qoidalarini internet-provayderlar odamni yoki 
xonadagi ulanishlarni real vaqt rejimida tо‗liq monitoring qila olishi 
kerakligini ta‘kidlaydi.
Ma’lumotlarni 
himoyalash.
 
Kо‗p mamlakatlarda Internet 
xizmatini kо‗rsatuvchi provayderlar tomonidan ma‘lumotlarni saqlash 
va qayta ishlash himoya qilish tо‗g‗risidagi qonunchilik tomonidan 
belgilanadi, u shaxsiy ma‘lumotlarni qо‗llash va himoyalashga doir 
sohada talab qо‗yadi. Xavfsizlik tamoyili shuni belgilaydiki, 
kartotekalar‖ noqonuniy kirish, ma‘lumotlardan noqonuniy foydalanish 
va kompyuterlarga virus kiritish kabi inson faoliyati bilan bog‗liq 
xavflardan holi bо‗lishi kerak‖. 
Biroq shaxsiy ma‘lumotni ma‘lumotlarni himoyalash doirasidagi 
maqsadlar uchun kerak bо‗lmagan shaxsiy ma‘lumotlarni о‗chirish 
majburiyati politsiya organlari tomonidan kiber jinoyatni tergov qilish 

---

193 
jarayoniga ta‘sir qilishi mumkin. Masalan, bir qator huquqni muhofaza 
qilish idoralari internet-provayderlar tomonidan qisqa muddatli 
ma‘lumotlarni saqlab qolish bilan bog‗liq bо‗lgan muammolar haqida 
xabar berishgan, bu esa ayrim holatlarda ma‘lumotlarni himoya qilish 
tо‗g‗risidagi qonun hujjatlari bilan bog‗liq bо‗lishi mumkin. Bundan 
tashqari, shaxsiy ma‘lumotlarni qayta ishlaydigan barcha tashkilotlarga 
va shaxslarga nisbatan qо‗llaniladigan ma‘lumotlarni himoya qilish 
tо‗g‗risidagi qonun hujjatlari Internet-servis provayderlari tomonidan 
rо‗y beruvchi kiber jinoyatlarning oldini olishda yordam beradi, negaki 
ular foydalanuvchi ma‘lumotlarining xavfsizligi va yaxlitligini 
ta‘minlash uchun ma‘lumotlarni qayta ishlash standartlarini belgilab 
qо‗yadi.