S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Ma’lumotlarni 
saqlash. 
Ma‘lumotlarni 
muhofaza 
qilish 
tо‗g‗risidagi qonun hujjatlari talablarini katta hajmdagi ma‘lumotlarni 
saqlashning moliyaviy oqibatlari bilan birgalikda hisobga olgan holda, 
Internet-provayderlar 
ma‘lumotni 
cheklanmagan 
vaqt 
davomida 
saqlamaydilar. Huquqni muhofaza qilish organlariga tergov о‗tkazishda 
yordam berish uchun ba‘zi mamlakatlarda ma‘lumotlar himoyasi 
tо‗g‗risidagi qonun hujjatlariga nisbatan istisnolardan foydalanildi, unga 
muvofiq Internet-provayderlar Internet-obunachilarning ma‘lum turdagi 
aktivligi tо‗g‗risidagi ma‘lumotlarini belgilangan vaqt oralig‗ida 
(masalan, bir yil) saqlaydi, bu vaqt ichida tergov organlari ushbu 
ma‘lumotlardan sud yoki ma‘muriy organlarning ruxsati bilan 
foydalanishlari mumkin. 
Ma’lumotlar xavfsizlik tizimlarini zararlanganligi haqida xabar 
berish. 
Va nihoyat, "axborot xavfsizligi tizimlariga ziyon yetkazish 
tо‗g‗risida majburiy xabar berish tо‗g‗risidagi" talablar Internet-
provayderlarning abonent ma‘lumotlarini saqlashga ta‘sir qilishi 
mumkin. Ta‘sirlangan shaxslarga va tartibga solish organlariga 
ma‘lumotlar xavfsizligi tizimiga yetkazilgan zarar haqida, xususan, 
shaxsiy ma‘lumotlarning oshkor etilganda majburiy bildirishnoma berish 
bir qator mamlakatlarda keng qо‗llab-quvvatlandi. Bildirishnoma 
bunday zarar oqibatida zarar kо‗rgan tomonga bunday hodisaning 
oqibatlarini yumshatish uchun xavfsizlik nuqtai nazaridan maslahatlar 
berish (masalan, parollarni yoki foydalanuvchining shaxsiy kodini 
о‗zgartirish yoki tо‗lov kartalarini qayta berish uchun murojaat 
etish), xavfsizlik tizimlarini takomillashtirish uchun kompaniyalarga 
raqobatbardoshlikni kuchaytirish va ma‘lumotlarni muhofaza qilish va 
hayotiy infrastruktura uchun mas‘ul boshqaruvchilarning say-

---

194 
harakatlarini qо‗llab-quvvatlash chora tadbirlarini kо‗rish imkonini 
beradi. 
Axborot xavfsizligining buzilishi tо‗g‗risidagi xabarnomalar 
axborot xavfsizligi tizimining muhim elementi, shu jumladan Internet-
provayderlarga nisbatan, bunday qonunlar «xavfsizlikka ziyon» 
atamasini belgilashda ehtiyotkor yondashuvni ta‘minlab berishi va bir 
qator boshqa choralar bilan ,jumladan, ma‘lumotlarni muhofaza 
qilishning samarali qonunlari birgalikda ishlatilishi lozim.