S. M. Masharipov X. S. Tadjiyeva tibbiy kimyodan amaliy mashg’ulotlar uchun darslik

Konduktometriya
Eritmalarning elektro‘tkazuvchanligini o‘lchab biron-bir fizik-kimyoviy kattalikni aniqlash konduktometriya usuli deb ataladi. Konduktometriyadan dissotsiatsiya darajasi va konstantasini aniqlash uchungina emas, balki eritmalardagi elektrolitlarning konsentratsiyasini, ularning eruvchanligini; kislotalarning asosligini aniqlash uchun ham foydalaniladi.
Titrlash paytida eritmaning elektr o'tkazuvchanligi turli sabablar- ga ko'ra o'zgaradi. Masalan, kuchli kislotani kuchli asos bilan titrlashda juda harakatchan vodorod ioni o'rniga kamroq harakatchan metall ioni keladi, shuning uchun elektr o'tkazuvchanlik minimal qiymatgacha kamayadi (bu ekvivalent nuqtaga to'g'ri keladi), titrlash davom ettirilishi hilan metall ionlarining soni ortadi, ayniqsa, ortiqcha OH^- ionlar paydo bo'lishi bilan elektro'tkazuvchanlik keskin ortadi:

æ

Kuchsiz kislotani kuchli asos bilan titrlashda eritmaning elektr o'lkazuvchanligi ionlar konsentratsiyasi ortishi hisobiga ortadi, chunki kuchsiz ionlanuvchi kislota o'rniga yaxshi ionlanuvchi tuz hosil bo'ladi. Sekin ortib kelayotgan elektr o'tkazuvchanlik ekvivalent nuqtadan keyin ortiqcha OH^- ionlari hisobiga keskin ortib ketadi:

æ

Kuchli va kuchsiz kislotalar aralashmasini titrlashda esa, avval kuchli kislota neytralianib, so'ngra kuchsiz kislota neytrallanadi. Shuning uchun ham elektr o'tkazuvchanlik kuchli kislotaning ekvivalent miqtasigacha kamayadi, so'ngra sekin-asta ortib borib, kuchsiz kislota ekvivalent nuqtasidan keyin keskin ko'tarilib ketadi:

æ

Elektr o`tkazuvchanlikni biologik ahamiyati. Konduktometrik tahlil usullari organizmning klinik holatini tezkor usul bilan baholashda yaxshi samara beradi. Turli to‘qima va biologik suyuqliklarning elektro‘tkazuvchanligi turlicha.
Orqa miya suyuqligi, limfa, o‘t (safro), qonning elektr o‘tkazuvchanligi juda yuqori; mushak, teri osti kletchatkasi, bosh miyaning kulrang moddasi ham elektr tokini yaxshi o‘tkazadi. O‘pka, yurak, jigar elektr tokini birmuncha kam o‘tkazadi. Yog‘, nerv, suyak, asab to‘qimalaridan tok juda kam o‘tadi. Teri (shox qavati) elektr tokini hammadan kam o‘tkazadi. Quruq epidermis elektr tokini deyarli o‘tkazmaydi. Hujayralar o‘rtasidagi bo‘shliqlarda bo‘ladigan suyuqlik hujayra suyuqliklariga qaraganda tokni yaxshiroq o‘tkazadi, chunki hujayra qobig‘i ko‘pgina ionlarning harakatiga to‘sqinlik qiladi. Qobiqlar oldida bir hil ionlar yig‘ilib, ularning qutblanishi yuz beradi.