S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

mumkin. 
^
Ko'rilayotgan vaziyatda tashkiliy m ehnat qoidabuzarligi alohida ishchi yoki
u m u m an m eh n a t gu ru hi u ch u n har xil salb iy o q ib at va m uam m olardan
chekinishning maqbul usulidir. Shunday holatlar ham uchrab turadiki, bunda
tashkiliy-mehnat qoidabuzarliklari shaxsiy yoki jam oa yutuqlarini ko‘zlagan holda
amalga oshiriladi. Bu yutuqlar shunchalik muhimki, ulaming oldida qoidabuzarlikning
ahamiyati deyarli y o ‘qqa chiqadi.
Odatda alohida ishchi tom onidan guruh, jam oa manfaatlarini ko‘zlagan holda
q ilin gan ta sh k iliy-m eh n at qoidabuzarliklari tu sh u n ish bilan qabul qilinadi.
Shuningdek, alohida xodim tomonidan shaxsiy yutuq manfaatlarini ko‘zlab qilingan
tashkiliy-mehnat qoidabuzarliklari ham aniqlanishi mumkin. Bunda gap yo «yutuqqa
hamdardlik» haqida, yoki faqatgina qoidabuzarlik orqali alohida xodimning adolatli
manfaatlarini amalga oshirish haqida boradi.
Shunday qilib, tashkiliy-mehnat qoidabuzarliklarining vaziyat taqozosi sababi
131

---

shaxsiy yoki jam oaning qandaydir o'ziga xos maqsadlarini ro'yobga chiqarishning
zaruriy-majburiy holatidir. Bu om il real hayot va qabul qilingan m e’yorlar o'rtasidagi
obyektiv ziddiyatlardan guvohlik beradi. Tashkiliy-mehnat qoidabuzarligi ushbu
vaziyatda obyektiv asosga ega b o ia d i, qoilaniladigan sanktsiyalar vaqtinchalik samara
beradi, qoidabuzarlik doimiy ravishda yangilanib turadi, shuning uchun bunday
qoidabuzarliklar bilan faqat rasmiy jihatdagina kurashiladi.
2. N orm al xatti-harakat qilishga qodirlikning cheklanganligi. Tashkiliy-m ehnat
tartibini ta’m inlash maqsadida, ulam i bajarish faqatgina alohida individlaming
q o iid a n keladi yoki butun guruh tom onidan ma’lum vaqt mobaynidagina bajariladi.