S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

Ijtimoiy m e’yorlar a w a lo qat’iylik, aniqlik xususiyatlari bilan farqlanadilar.
Agar ba’zi ijtimoiy m e’yorlar asosan m ehnatni, faoliyat k o‘rsatishni tartibga solsa,
boshqalari munosabatni tartibga soladi. Ular farqining asosiy m ezoni o ‘rnatish
xarakteri va manbasidir, ya’ni ular jam oaning o ‘zi tom onidan ishlab chiqilish va
qabul qilinishi mumkin yoki ma’muriyat va boshqa tashkilotdan tashqari instansiyalar
ta’sirida o ‘rnatilishi mumkin.
Ba’zi tashqi belgilaiga ko‘ra og‘ma xulq-atvor innovatsion xulq-atvorga mos tushadi.
Ikkala holatda ham harakatlar noodatiy b o ia d i, qabul qilingan m e’yorlarga to ‘g ‘ri
kelmaydi.
Og‘ma va innovatsion xulq-atvorning tashqi o ‘xshashligi amaliyotda ma'lurn
m uam m olar tug‘dirishi m um kin. Innovatsiyalar bilingan va bilinmagan holda
qoidabuzarliklar tarzida qabul qilinishi va talqin qilinishi m um kin, qoidabuzarliklar
esa - innovatsiyalar deb qabul qilinishi mumkin.
M ehnat sohasidagi o g ‘ma xatti-harakat ba'zan oddiy va aniq tashkiliy-mehnat
qoidabuzarligi tushunchasi bilan ifodalanadi.
T ashkiliy-m ehnat qonunbuzarligini to ‘g ‘ri tushunib yetish va oldini olish
maqsadida o g ‘ma xulq-atvorning um um iy va aniq omillarini tahlil qilish zarurdir.
A w a lo tashkiliy-m ehnat qoidabuzarligining bir qator sabab-motivlarini ko‘rib
chiqamiz.
Vaziyat taqozosi bilan korxona doirasidagi ma'lum xatti-harakatlar vujudga kelgan
ishlab chiqarish yoki mehnat vaziyatlarida haqiqatdan ham yagona b o iish i mumkin
boigan xatti-harakat tarzida yuzaga kelishi mumkin. Ayni vaqtda xuddi shunday
xatti- harakatlami qoidabuzarlik deb hisoblash qabul qilingan. Bunday xatti-
harakatlar ma'muriyat yoki jam oa tom onidan qoidabuzarlik deb qabul qilinganda,
vaziyat taqozosi om ili ma'lum darajada hisobga olishini, tushunilishi va aniqlanishi