S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

Mehnat faoliyati, har qanday faollik qatorida bir necha qimmatli jihatlar bilan
tavsiflanadi. Bu aspektlar aniq bir m aqsadlarni ko'zd a tutadi va m ehnatni
rag'batlantirishning strukturasini tashkil qiladi. Bu stniktura nuqtai nazaridan
rag!batlantirishni nodifferensial va differensial samarali turlarga ajratishi mumkin.
Nodifferensial rag‘batlantirish deganda, birgina stimul (rag‘batlantirish) bilan,
masalan, mehnat haqi bilan maqsadga erishish k o‘zda tutiladi, mehnat faoliyatining
barcha ko‘rsatkichlari birgina stimul orqali m e’yorl holatga kelishi mumkin.
Differensial samarali rag‘batlantirishda 
maqsadlar mustaqil b oiad i, hech narsaga
bog'liq b o ‘lmaydi, bir stimulni (rag'batlantirishning) o ‘zi mehnatning ko‘pgina
aspektlariga ta ’sir qiladi, lekin yakuniy natijalar turlicha b o ‘ladi; bir yoki bir
necha maqsadlar alohida rag‘batlantirishni ko‘zda tutadi: rag'batlantirishning bir
maqsadi ikkinchisiga qarshi chiqadi.
Differensial samarali rag'batlantirish quyidagi muammoli holatlarda yuzaga
keladi:
Rag'batlantirishda miqdoriy natijalar sifat natijalariga qattiq ta’sir ko‘rsatadi.
Birgina oylik maosh miqdoriy natijalami rag'batlantiradi, lekin sifat natijalarini
rag'batlantirmaydi, xodim esa o ‘z imkoniyatlaridan m a’lum miqdorda foydalanib
bo‘ladi.
M iqdor va sifat natijalariga amal qilish iqtisodiy real bo'lmagan holatlarga olib
136

---

kcladi va belgilangan ishni va majburiyatlami muddatda yakunlashga ta’sir qiladi.
Moddiy qo'llab-quw atlash yoki tartib-intizom sanktsiyalarini q oila sh , kun
ta rtib i y o k i m a s ’u liy a tg a e ’tib o r q ilis h har d o im h am m e h n a tn i
iag‘batlantiravermaydi.