S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

D ep artam entin in g rasmiy sayti.
3 .h ttp ://sociology.ru tgers.ed u —Putger U niversiteti S otsiologiya b o iim in in g
rasm iy sayti.
4.w w w .soc.u m n .ed u —M en n isota U niversiteti Sotsiologiya boshqarm asining
rasmiy sayti.
5 .w w w .s o c i.n iu .e d u —S h im o liy I llin o y s U n iv e r s ite tin in g S o ts io lo g ik
D ep artam en ti.
135

---

XI BOB
MEHNATNI RAG‘BATLANTIRISH VA IQTISODIY
MEHNAT XULQ-ATVORI
11.1. Rag‘batlantirish, uning mohiyati, maqsad strukturasi, mohiyati va
uning mehnat doirasida paydo bo'Iishi
Ijtimoiy fanlarda rag‘batlantirish 
degan tushuncha ijtimoiy obyektga nisbatan
m a’lum, maqsadga yo'naltirilgan yoki y o ‘naltirilmagan munosabatni bildiradi.
Bu ta’rifdan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, m ehnaîni rag‘batlantirish
- bir maqsadga y o ‘naltirilgan yoki yo'naltirilmagan, insonga yoki insonlar gunihiga
nisbatan bo'lgan harakat, munosabat. Bundan asosiy maqsad, ulaming mehnatdagi
faolligini oshirish, m a’lum bir xulq-atvom i belgilashdan iborat.
M ehnatni rag'batlantirish asosan m oddiy rag'batlantirishda namoyon boMadi.
Insonga haq to'lashda uning mehnat xulq-atvori e ’tiborga olinadi.
Pul-tovar munosabatlariga asoslangan ijtimoiy-iqtisodiy tizimda mehnatga haq
to'lashning aham iyati inson uchun m e ’yorl, bahs-m urosasiz, tabiiy bir holat
h isob lan ad i. L ekin, shunga qaram asdan har qanday oylik m aosh m oddiy
rag'batlantirish b o ia oladi deb b oim ayd i. Mutaxassisiarning kuzatishlari shuni
ko'rsatadiki, ko‘plab holatlarda mehnatga haq to'lash obyektiv va subyektiv sabablarga
ko'ra mehnat faoliyatiga rag'batlantiruvchi ta’sirini ko'rsatmaydi.