S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Falotun ta ’blar birla о ‘zimni teng bilur erdim,
Na bildim, bexirad, devona bo ‘Imoq bor ekan oxir.
Biroq Mujrim Obid xon maslahati bilan bormadi, Obid 
taxallusidan ham ko'ngli to'lmadi, kambag'allik, muhtojlik ichida 
bo'lsa-da, sevgan ijodiy ishini davom ettirdi. Bu uning quyidagi 
kinoyali misralarida o'z ifodasini topgan:
Na obidlig‘da masruram, na mujrimlig‘da mahjuram,
Chu tole er yo'q, miqdor y o ‘qtur muncha nomimg‘a.
Mujrim asarlarida uning tavallud topgan, yoshligida ibtidoiy maktabda 
ta’lim olgan joyi Kumushkent degan joy boigani aytiladi. O'sha davrda 
Buxoro amirligi xududida uch joy Kumushkent deb atalgan edi.
Kumushkent o ‘lkasi manzil,
Qolibman anda podar gil.
Ishimdir nazjni behosil,
Ki yolg ‘on so ‘zga chin bo‘ldim.
misralari Kumushkentning qaysinisi shoir vatani bo'lganligini 
aniqlash muammosini ham keltirib chiqardi. Buxoroning Vobkent

---

tumanida, Samarqand viloyatining Oqdaryo tumanida hozir ham 
shunday joylar borligi ma’lum. Sinchiklab tekshirishlar Mujrim 
Vobkentdagi Kumushkentda tavallud topgan degan taxminlarga olib 
keldi. U shu joyda o‘qimishli, ma’rifatli xonadonda dunyoga kelib, 
shu joyda ibtidoiy maktabda o‘qiydi. Xattot, shoir otasi Mirakxo‘ja 
g'amxo'rligida Mirarab madrasasida tahsilni davom ettiradi. Mujrim 
Obid ijodida uning «Hasbi hol» («Arzi ahvoli bu faqiru hazin» misrasi 
bilan boshlanuvchi) masnaviysi alohida o‘rin tutadi. 49 ikkilik —
98 
misradan iborat bu asarda Mujrimning oilaviy ahvoli, ruhiy 
kechinmalari bilan ro'zg'or, odob-ahloq, mehr-oqibat haqidagi 
o'ylari realistik tarzda ifodalangan. «Hasbi hol» kichik 
masnaviychilikning alohida turi bo'lib, uning dastlabki namunasi 
Navoiy ijodida uchraydi. Navoiyning Samarqanddan o‘z ustozi, yaqin 
kishisi Said Hasan Ardasherga yo'llagan masnaviy-maktubida 
Alisheming o'sha yillardagi ruhiy kayfiyati, arzi ahvoli chuqur va 
ta’sirchan ifodalangan. Mujrim Obid «Hasbi hol»ida ham shunday 
xususiyat bor. Unda ham ijodkor va dono bir insonning ruhiy 
iztiroblari, feodal axloq meyorlariga qarshi isyoni aks ettirilgan. Bu 
asar Mujrim Obidning oilaviy fojealari haqidagi mungli she’riy 
hikoyadir.
Navqironlik, o'rta yoshlik yillari ancha zavqli o'tgan shoir hayotning 
ketma-ket zarbalariga duch keladi: