Rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti

Gidroliz muvozanatini hisoblash
Gidroliz muvozanatini hisoblash, gidroliz konstantasi. gidroliz darajasini eritma pHini va eritmadagi barcha zarralar kontsentratsiyasini hisoblashdan iborat.
a)Bir zaryadli katiion bo’yicha gidroliz (NH₄Cl misolida)
Klassik nazariya bo’yicha gidroliz konstantasini hisoblash.
Bu tuzning gidrolizini va gidroliz konstantasini quyidagicha tasavvur etish mumkin:
NH₄^ H₂O  NH₄OH  H^ (a.1)
(a.2)
Gidroliz konstantalari qiymati ma’lumotnomalarda berilmaydi. Gidroliz ikkita bosqichda borganligi uchun K_g ni yig’indi jarayonning muvozanat konstantasi alohida olingan jarayonlar muvozanat konstantalari ko’paytmasiga teng deb olish mumkin:
H₂O  H^ OH^-
h[OH^-] (a. 3)
NH₄^ OH^- NH₄OH (a. 4)

1. 
   2) tenglamaga qo’ysak
   

(a. 5)
Gidroliz konstantasi temperatura ( ) va tuzning ( )tabiati funktsiyasidir va tuzningdastlabki kontsentratsiyasiga bog’liq emas. Temperatura qancha yuqori bo’lsa ( katta) va hosil bo’layotgan asos qanchalik kuchsiz bo’lsa (K_asos kichik) gidroliz shunchalik yuqori (K_g katta) bo’ladi.
Eritma tarkibini aniqlash
NH₄^ H₂O  NH₄OH  H^
C C
[ ] C-x x x
Ifodalarni (a. 5) tenglamaga qo’ysak:
bo’ladi.
Bu tenglamani echishda 2 ta hol bo’lishi mumkin:

1. 
   x  0,5S bo’lganda
   

S-x  S (a. 6)

2. 
   x  0,5S
   

x² K_Gx - K_GS  0 (a. 7)

Tuz eritmasida N^ ionlari kontsentratsiyasi, gidrolizlanadigan kation bo’yicha temperaturaga, tuzning dastlabki kontsentratsiyasiga to’g’ri proportsional, hosil bo’lgan asosning dissotsilanish konstantasiga teskari proportsionaldir.
Gidroliz darajasini hisoblash.
NH₄^ H₂O  NH₄OH  H^
C C
[ ] C-C_G C_G C_G
Gidroliz konstantasi tenglamasiga qo’ysak

1. 
   _G 0,05(0,1) bo’lsa, u holda (a.8)
   
2. 
   _G 0,05(0,1) u holda
   

(a. 9)
Kation bo’yicha gidrolizlanayotgan tuzning gidroliz darajasi temperaturaga to’g’ri proportsional, hosil bo’layotgan kuchsiz asosning dissotsilanish konstantasiga va tuzning dastlabki kontsentratsiyasiga teskari proportsionaldir. Demak, eritmani qizdirish va suyultirish bilan gidroliz darajasini oshrish mumkin.
(a. 10) tenglamaga oldin topilgan kontsentratsiyalar qiymatini qo’yib ham gidroliz darajasini hisoblash mumkin:
(a.10)