Ўрта ма кта бни нг 10- 11- синфлари учун дарслик

£ ? ■ ■ №
.  
‘
'
40 м и н гт а иит 
0 , 6
м л н . т г ў ш т
0,45 м л н . т ёғ
С уя ўтл а р
б и с м а с с а с и
30— 100 га|т
ф и т о г л а н и т о й
27 м л р д . т 
'
1
_
о р г а н и к м о д д а
^
*
З о о п л э н к т о н
Б е н го с 3 м л н . т« 
ш у м у м л в д а н , 
м о л л ю с к а л а р
Б ал иқла р 
30 м л н . т
С е л ьд аа
У н г а
яцин т у р л а р
3
3
МПНл т 
Т р е с ка 2,5 м л н . т 
Т ун е ц ва ун га я ки н т у р л а р
0,5 м л н . т
Л о с о с с и м о н л а р
м П м. »
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V 6 о 6
Биосфера ҳақидаги таълимот асослари
28. Биосфера ва Ер планетаси биомассасининг хоссалари
Умуман бутун плянетада рўй берадиган ҳаёт процесслари тўғрисидаги 
билимларни эгаллаш фан-техника ривожланиши асрида алоҳида аҳамият- 
га эга. Қосмосни т а д к и к килиш Ерни ташкаридан кўришга ва уни ўраб тур- 
ган сфераларни ўрганишга имкон берди. Ерда аҳоли кўпайиб бораётганлнги 
янги-янги озик-о вкат ресурсларини кидириб топишни такозо этади. Саноат 
ва транспортнинг зарарли чикинднлари факат тирик организмларни эмас, 
балки сув билан ҳавони ҳам тоза саклаш масаласини ўртага кўяди. Ш унга 
кўра, Ерда моддаларнинг давра бўйлаб айланишида жонли табиатнинг 
ролини тушуниш зарур. Энг муҳими жонли табиатнинг энергия ташувчи 
ва трансформатор сифатидаги аҳамиятини аниқлашдан иборат. Бутун пла- 
нетадаги ҳаёт структурасини ва унинг баркарорлик асосларини билиш за- 
рур. Олдинги синфларда ўсимликлар, ҳайвонлар, одамни ва умумий био- 
логияни ўрганишда сиз жонли табнат билан унинг ҳар кандай тузилиш да- 
ражсида: молекулалар, ҳужайралар, организмлар, тур-популяциялар ва 
биогеоценозлар даражсида танишдингиз. М азкур темани ўрганншда плане- 
тамиздаги ҳаётнинг олий даражадаги — биосфера даражасидаги тузилиши 
билан танишасиэ.
Бносфера ва унинг чегаралари. Тирик организмларнннг умуман бутун 
планетадаги ўрни ва ролини тушунмасдан туриб, органик олам формалари- 
нинг хилма-хиллиги аа ривожланиш конуниятларини тўла ўрганиб бўлмай- 
ди. Барча тирик арганизмлар м ажмуаси планетанинг тирик. моддасини ёки