Резервная копия Монография Адилбекова cdr

 

---

92 
V. So‘lak, ter, siydik va inson organizmining boshqa ajralmalarini 
sud-biologik tekshiruvi 
 
Odam o‘ldirish, nomusga tegish, jarohat yetkazish, yo‘l-transport halokatlari, 
jinsiy jinoyatlar, bola o‘ldirish, bahsli otalik va onalikni aniqlashda, bolalarni 
almashtirish sodir etilganda ashyoviy dalillar sifatida so‘lak, ter, siydik, ona suti va 
inson organizmining boshqa ajralmalarini sud-biologik tekshiruvi jinoyatni 
ochishda juda muhim ahamiyatga ega.
So‘lakni tekshirish.
So‘lakni tekshirish ko‘pgina holatlarda hodisa joyini 
ko‘zdan kechirish vaqtida topilgan papiros va sigaret qoldiqlarida, har xil 
buyumlarda, 
ichish 
uchun 
foydalanilgan 
idishlarda, 
so‘lak 
yordamida 
yopishtirilgan qonvertlarda amalga oshiriladi.
Biror-bir buyumda so‘lak mavjudligiga shubha bo‘lsa, shubhali joylar dastlab 
ultrabinafsha nurlar yordamida tekshiriladi. Ultrabinafsha nurlar ta’sirida so‘lak 
oqish tus berib ko‘rinadi. Ashyoviy dalillarda so‘lak borligini tekshirishni 
ishonchli usuli sifatida ptialin mavjudligini aniqlashga asoslangan kimyoviy tajriba 
o‘tkaziladi. Ushbu usul tekshirilayotgan dog‘dan hosil qilingan tortilmaga kraxmal 
ta’sir qildirilib tekshirishga asoslangan. Agarda dog‘ tarkibida ptialin bo‘lsa, u 
kraxmalni parchalaydi. Parchalangan kraxmalga lyugol eritmasi ta’sir etirilganda 
uning rangi o‘zgarmaydi. Dog‘ tarkibida ptialin bo‘lmasa kraxmal parchalanmaydi. 
Parchalanmagan kraxmalga ta’sir etirilgan lyugol eritmasi ko‘k rang hosil qiladi.
Ekspert dog‘da so‘lak majudligini aniqlagandan so‘ng mazkur ob’ektlardagi 
so‘lakning guruhiy antigenlarini tekshirish orqali so‘lak shaxsan kimga tegishligini 
aniqlaydi. So‘lakning antigenlar guruhiy mansubligini aniqlashda qonni guruhiy 
mansubligi tekshirishda qo‘llanadigan agglyutininlar absorbtsiyasi, absorbtsiya-
elyutsiya va aralash agglyutinatsiya usullaridan foydalaniladi. So‘lak shaxsan 
kimga tegishligini aniqlashda tekshiriluvchining “ajratuvchanlik” xususiyati, ya’ni 
uning so‘lagi takibida ABO tizimiga mansub antigenlar va agglyutininlarning 
mavjudligi muhim ahamiyatga ega.