Respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim

J i n s n i o ld in d a n b i l i s h v a b o s h q a r i s h . J in sn in g paydo bo'lishi, uni oldindan bilish va boshqarish to 'g 'risida h a r xil gipotezalar mavjud. U lardan biri K. Bridjes gi potezasidir. Bu gipotezaga binoan Y xromosoma ham m a vaqt ham erkak jin- sini rivojlantirm aydi. Jinsni aniqlashda autosom alar bilan jin­ siy xrom osom alarning nisbati hal qiluvchi ah am iy a tg a ega bo'ladi. Shunga ko'ra 2X : 2A genotipli organizm urg'ochi, IX : 2A li esa erkak, 2X : ЗА erkak bilan urg'ochi o 'rtasida oraliq-interseks bo'ladi. Binobarin, K.Bridjes gipotezasi bo'­ yicha drozofilada erkak jinsini Y xromosoma em as, balki X jin s iy xrom osom a soniga n is b a ta n a u to so m a la r sonining ko'pchiligi hal qiluvchi aham iyatga ega bo'ladi. R. Goldshm idt gipotezasiga binoan tok ip a k q u r ti kapalagida jinsni jinsiy xrom osom alar yoki u larning autosom alarga n isb a tan em as, aksincha, urg'ochi va erkak kapalaklarning k u c h i belgilaydi. C hatishtirishda q a tn a sh g a n erk ak kapalak k u c h l i , urg'ochi kapalak k u c h s iz bo'lsa, avloddagi erkak kapalaklar norm al, urg'ochilar esa in te r s e k s bo'ladi.
M artin gipotezasiga k o 'ra sperm atozoidlar orasida « qu­ yon» Y sperm atozoidlar va «toshbaqa» X sperm atozoidlar bor. Y sperm atozoidlar X sperm atozoidlarga q arag an d a faolroq- d irla r , biroq tezda nobud bo'ladilar. A gar tu x u m h u ja y ra urug'lanishga tayyor bo'lsa, u holda uni a w a l Y xromosomali sperm atozoid urug'lantiradi. M abodo tayyor bo'lm asa, uni X


xromosomali sperm atozoid urug'lantiradi. Y oshlar seks bilan tez-tez shug'ullanishi oqibatida yosh juvonning jinsiy yo'lida Y jinsiy xrom osom ali sperm atozoidlar doimo bo'ladi va tu ­ xum hujayrani urug'lantiradi. Bir necha yildan keyin erkak ahyon-ahyonda seks bilan shug'ullanishi sababli tuxum h u ­ jayrani «toshbaqa» X xromosomali sperm atozoidlar u ru g 'lan - tirad ilar va qiz bolalar tug'iladi. Ingliz genetigi D jeym sning uqtirishicha, qiz yoki o'g'il bola tug'ilishi ota-ona tanasidagi gorm onlarning o'zgarishiga bog'liq. A gar ota va ona tanasida testosteron va esterogen gormoni ortib ketsa o'g'il, gonadot­ ropin gormoni ortsa qiz tug'iladi.
G arvard universiteti olimlari Triversom va Villiard taxm i- nicha, sutem izuvchilarda jin slar nisbatini m oslanish m exa- nizmlari bilan tushuntirish mum kin. A gar chatishtirishda qat- n ash g an urg'ochi jins kuchsizroq bo'lsa, kelgusida urg'ochi jins jism onan b a q u w a t bo'lsa, erkak jins tug'iladi.
G erm aniyalik M yuller to 'p lag an s ta tistik m a ’lum otlarga k o 'ra o 'g 'il bolalar ko'proq jam iyatda yuqori m avqega ega bo'lg an oilalarda tu g 'ilad i. Jam iy a td a m avqe p ast bo'lgan o ila la rd a b u n in g aksi k u z a tila d i. F ra n s iy a l ik L o r re n va S to lk o v sk iy la r jin sn i re ja la s h t i r is h usulini ta k l if qildilar. U larn in g fik riga binoan a g a r ayol o 'g 'il k o 'r ish n i ix tiy o r e tg a n b o 'ls a , h o m ilad o rlik b o sh la n ish id a n o ld in 6 h a f ta m obaynida achchiq, n a t r iy va kaliyga boy, s h o 'r o v q a t- lar, ag a r qiz tu g 'ish n i xohlasa aksincha, sutli va kalsiy m ag- niyga serob ozuqalarni is te ’mol qilishi kerak. Qizli ayol o'g'illi bo'lm oqchi bo'lsa, yuqoridagi parhezni 3-4 oy davom e tti- rishi lozim.