Respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim

I r s iy a t n in g x r o m o s o m a n a z a r iy a s i . 1902-1903 y illarda am erikalik tad q iq o tch i S etton va g erm aniyalik B overi b ir- b iridan m ustasno irsiy om illar (genlar) xrom osom alarda jo y ­ lashgan bo'lishi m um kin, deb tax m in qildilar. Bu g 'oya ir ­ siyatning xrom osom a n azariy asin i y a ra tish n i boshlab b e r ­ di. «Gen» ib o rasi 1909 yil d a n iy a lik olim Io g an n sen to ­ m onidan ilgari su rilg an . H u ja y ra b o 'lin a y o tg a n d a g e n la r b ilan x ro m o so m a lar x a t t i - h a r a k a t id a va g a m e ta la r hosil bo'lishida u y g 'u n lik borligi h aqidagi g 'oya ham g en lar xro ­ m o so m a lard a jo y la sh g a n lig id a n d a lo la t b e rad i. 1910 yili T.M organ o'z sh o g ird la ri bilan drozofila m eva p ashshasida belgilam ing irsiylanishiga oid ta jr ib a y ak u n larin i tahlil qilish orqali gen bilan xrom osom alar orasida bog'lanish borligini is b o tla d ila r h a m d a irs iy a tn in g x ro m o so m a n a z a r iy a s in i ta jr ib a d a asosladilar.
1913 yili Bridjes jinsiy xrom osom alar tarqalm aganda jins bilan bog'liq holda belgilam ing irsiylanishini o'rganishiga asos­ lanib irsiyatning xrom osom a nazariyasini y an a bir m arotaba isbotlab berdi.
Shunday qilib, yuqorida qayd etilgan olimlarning tadqiqot- lari tufayli irsiyatning xromosoma nazariyasi yaratildi.


Irsiy a tn in g xrom osom a n a z a r iy asin in g asosiy qoidalari quyidagilar:
1. G enlar xromosom alarda va m a’lum izchillikda joylashgan.
2 . G enlar irsiy jihatdan bir b utun va nisbatan turg'un.
3 . Bir xrom osom ada joylashgan genlar birikkan holda irsiy­ lanadi va birikish guruhini hosil etadi.
4 . G enlarning birikish gu ru h i xrom osom alarning gaploid to'plam iga to'g'ri keladi.