Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Акциялар бозори

Акциялар бозори ўзига хос бўлиб, ўзининг ривожланиш кўрсаткичларига эга саналади ва бу кўрсаткичлар баъзида молия бозори индикаторлари деб ҳам аталади.



-капиталлашув
-битимлар ҳажми
-ўзгарувчанлик
-индекслар
-қатнашчилар сони
-воситалар миқдори
мутлақ

нисбий
-даромадлилик
-риск
-капиталлашув/ЯИМ

5.3-расм. Акциялар бозорининг тавсифномалар тизими

¹⁹ Mishkin, Frederic S. Financial markets and institutions / Frederic S. Mishkin, Stanley G. 2012

Акциялар бозорининг ривожланиш кўрсаткичларини батафсилроқ кўриб чиқамиз.
Бозор капиталлашуви (market capitalization) – ёки акцияларнинг бозор қиймати. Битта компания учун ҳам, компаниялар гуруҳи (масалан, ушбу борада ёки ушбу мамлакатда савдо қиладиган барча компаниялар) учун ҳам ҳисоблаб чиқилади.
Капиталлашув кўрсаткичига имтиёзли акциялар қийматини киритиш масаласи ҳам баҳс-мунозарали ҳисобланади, бироқ ушбу ҳолатда имтиёзли акциялар тақдим эта олмайдиган компания устидан назорат бозор қиймати ҳисобга олинади. Шу сабабли компания капиталлашувини ҳисоб-китоб қилиш учун формула қуйидаги кўринишга эга бўлади:


,
бу ерда
К – компания капиталлашуви;
P – битта оддий акциянинг бозор нархи;
q – муомаладаги акциялар сони.
Савдо ҳажми – белгиланган давр (қоидага кўра, кун) давомида бозордаги тузилган барчабитимлар йиғиндиси.

Саводлар ҳажми

Савдо ҳажмининг ўсиши бозор ликвидлигининг ортишига олиб келади. Алоҳида акциялар нархлари графикларида савдолар ҳажми, одатда, пастда тўртбурча гистограмма – уларнинг баландлиги савдо кунидаги операциялар ҳажмига мос келадиган вертикал блоклар кўринишида акс эттирилади.