Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Сирпанувчан ўртача нархлар (moving averages, MA)

Турли хилдаги сирпанувчан ўртача нархлар инвестор ёки трейдер учун энг фойдали восита ва техник таҳлилнинг энг оддий воситаси ҳисобланади. Ўртача нархларни таҳлил қилишдан асосий мақсад – нарх ҳаракатининг айни пайтдаги йўналишини аниқлаш ва унинг келажагини башорат қилишдир. Сирпанувчан ўртача нарх кетма-кетликдаги ёпилиш нархлари сериясини қўшиш ва мос келувчи даврлар сонига бўлиш йўли билан аниқланади.
Сирпанувчан ўртача нархларнинг уч хил тури мавжуд бўлиб, улар ўз афзалликлари ва камчиликларига эга:
–оддий сирпанувчан ўртача нарх (simple moving average, SMA);
–чамаланган сирпанувчан ўртача нарх (weighted moving average, WMA);
–экспоненциал сирпанувчан ўртача нарх (exponential moving average, EMA). Оддий сирпанувчан ўртача нархни ҳисоб-китоб қилишда бир неча кун учун нарх олинади. Экспоненциал ва чамаланган сирпанувчан ўртача нархлар худди шу услубиятдан фойдаланади, фақат нархни «чамалайди (тортади)»: эски
нархлар энг оғир, жорий нархлар энг енгил ҳисобланади.
Мисол

1. 
   Савдонинг охирги етти куни давомида фонд индекси қийматлари 25, 20, 15, 12, 14, 16, 17 ни ташкил қилди. Савдонинг сўнгги куни учун 5 кунлик оддий сирпанувчан ўртача нарх қиймати қандай бўлади?
   

Ечим
(15 + 12 + 14 + 16 + 17) : 5 = 14,8.
Жавоб: 14,8

2. 
   Савдонинг сўнгги етти куни давомида XYZ компанияси акцияларининг нархи кетма-кетликда 6, 9, 8, 7, 5, 4, 8 қиймат қабул қилди. Савдонинг олтинчи куни учун 4 кунлик чамаланган сирпанувчан ўртача нарх қиймати қандай бўлади?
   

Ечим
(7 х 1 + 5 х 2 + 4 х 3 + 8 х 4) : 10 = 6,1.
Жавоб: 6,1.

11.22-расм. Экспоненциал ўртача нарх

11.23-расм. Экспоненциал ўртача нарх берадиган сигналлар


Сирпанувчан ўртача нархларнинг учала тури қуйидагилар учун фойдаланилади:
–трендлар йўналишини аниқлаш учун;
–бозорга кириш ва ундан чиқиш вақтини аниқлаш учун.