Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Нормал тақсимот квантиллари

Эҳтимоллилик α, %	99,99	99,00	97,72	95,00	90,00	84,13	50,00
Квантиль иα	3,715	2,326	2,000	1,645	1,282	1,000	0,000

Ушбу кўрсаткичдан α эҳтимолликдан ортмайдиган ёки 1–α эҳтимолликдан ортиши мумкин бўлган йўқотишлар ёки зарар кўришнинг чегаравий қийматини аниқлаш учун фойдаланиш мумкин.

Агар нархлар ўзгаришининг эҳтимолли тақсимоти нормал тақсимот қонунига бўйсунса, VaRмиқдорини қуйидаги формула бўйича ҳисоблаш мумкин:

Бу ерда

VaR = V₀ ∗ 𝑢_𝛼 ∗ 𝜎_𝑡

V₀ – актив (портфель)нинг дастлабки қиймати;
t – кўрилаётган давр (риск горизонти);
𝜎_𝑡 – tвақт давомида актив (портфель) қиймати ёки даромадининг стандарт четланиши;
α –аҳамиятлиликнинг танланган даражаси. Демак VaR иккита параметр билан ифодаланади:

1. 
   аҳамиятлилик даражаси (significance level) – α ёки ишончлилик даражаси (confidence level) – 1-α;
   
2. 
   савдо кунлари орқали ўлчанадиган риск горизонти (risk horizon) – h. Одатда аҳамиятлилик даражаси ташқи субъект томонидан белгиланади.
   

Мисол учун Базель II келишуви доирасида тижорат банклари ўзларининг бозор рискларини VaR ёрдамида баҳолаётганларида аҳамиятлилик даражасини 1% деб олишади, яъни бу 99% ишончлилик даражаси ҳисобланади. Кредит рейтинги агентликлари эса бундан ҳам жиддийроқ даража белгилашади, яъни юқорироқ ишончлилик даражаси (0,03% аҳамиятлилик ёки 99,97% ишончлилик даражаси)ни қўллашади. Бундай ташқи регуляторлар бўлмаган тақдирда VaRнинг аҳамиятлилик/ишончлилик даражаси фойдаланувчининг рискка нисбатан ёндашувига боғлиқ ҳисобланади. Фойдаланувчи қанча консерватив бўлса, шунча α қиймати паст бўлади ва мос равишда ишончлилик даражаси ҳам шунча юқори қўлланилади.
Риск горизонти – бу потенциал (истиқболдаги мумкин бўлган) йўқотишларни қанча давр оралиғи учун ҳисобланишни англатадиган муддат. Турли рисклар табий равишда уларнинг ликвидлилигига қараб турли вақт оралиғи бўйича баҳоланади. Мисол учун Базель келишувига мувофиқ VaRнинг

риск горизонти 10 кунни ташкил этади. Ички ёки ташқи тартибга солиш механизмлари мавжуд бўлмаган ҳолатларда VaRнинг риск горизонти сифатида рискка учрашнинг кутилаётган давр оралиғи олинади. Ликвид активнинг рискка учраши ликвид бўлмаган активга нисбатан анча тез кутилади ва мувофиқ тарзда тез тўлиқ хеджерланади. Шунингдек рискдан ҳоли бўлиш муддати унинг содир бўлишининг кўлами (размери) ва бозор ликвидлигига боғлиқ ҳисобланади.

4.