Respublihasi

Nikel va uning qotixhmalarini payvandlaxh

Nikel erish harorati 1453˚, zichligi 8,9 g/sm³, havoda kor- roziyabardoshligi, plastikligi va mustahkamligi yetarlicha yuqori, shuningdek, issiqbardosh va Om qarshiligi katta bo‘lgan metalldir. Nikel texnikada toza holida va turli qotishmalar tarzida ishlatiladi. Texnik toza nikel — H0, H1, H3 va H4 lardir. Nikel- ning qotishmalari mis-nikelli, nikel-xromli (nixromlar), nikel- molibdenli, nikel-kobaltli bo‘ladi.
Nikelni payvandlashdagi asosiy qiyinchiliklar metall cho- kining g‘ovaklik va kristallanishda yoriqlar hosil qilishga moyilligi tufayli yuz beradi. Nikelni payvandlashda metall chokida g‘ovaklik hosil bo‘lishiga sabab, gazlarning, ayniqsa, vodorod va kislo- rodning yuqori haroratlarda juda eruvchanligi va kristallashish paytida ularning ajralib chiqishidir.
Metall chokida kristallashish jarayonida yoriqlar hosil bo‘li- shiga sabab oson eruvchan evtektika Ni—NiS ning hosil bo‘- lishidir. Bu yoriqlar hosil bo‘lishining oldini olish uchun su- yuqlangan metallga payvandlash jarayonida oltingugurtni NiS ga qaraganda qiyinroq eriydigan birikmalarga bog‘lovchi elementlar kiritiladi. Bunday elementlar marganes va magniy bo‘lib, ular qiyin eruvchan MnS va MgS birikmalarini hosil
139
qiladi. Shu maqsadda payvand chokka biroz titan qo‘shilsa ham foydali bo‘ladi. Erish harorati 1650˚C, ya'ni asosiy metallning suyuqlanish haroratidan yuqori bo‘lgan nikel oksidi pardasi ham payvandlashni qiyinlashtiradi.
Nikel va uning qotishmalaridan tayyorlangan detallar ug- lerodga biroz boyitadigan, quvvati metallning 1 mm qalinligiga 140 — 200 l/soat asetilen sarfiga teng bo‘lgan alanga bilan pay- vandlanadi. Payvandlash o‘ng usulda alanganing tiklash zonasi bilan olib boriladi, yadroning oxiridan metall sirtigacha bo‘lgan masofa 3 — 4 mm. Simning diametrini metall qalinligining yarmiga teng qilib qabul qilinadi. Nikelni flyussiz payvandlash mumkin, biroq muhim detallar uchun 30 % bura, 50 % borli kislota va 10 % dan natriy xlorid va kaliy ftoriddan iborat flyus qo‘llanadi. Faqat bura yoki uning borli kislota bilan aralashmasini ishlatish mumkin.