Reja: Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasining mohiyati va turlari

Immigratsiya bu – mehnatga layoqatli aholining mamlakat hududidan boshqa mamlakatlarga ko’chib kelishi tushuniladi.
Emigratsiya bu – mehnatga layoqatli aholining mamlakat hududidan boshqa mamlakatlarga ko’chib kelishi tushuniladi.
Migratsiyon qoldiq bu – immigratsiya va emigratsiya o’rtasidagi farq hisoblanadi.
“Aqlning oqib o’tishi” – yuqori mamalakali mutahasislarning mamlakatlararo migratsiyasidan kelib chiqishi tushuniladi
Remigratsiya – emigrantlarning vatanlariga doimiy yashash uchun qaytib kelishlaridir.
Aynan aholi migratsiyasi sohasida ilmiy izlanishlarni olib borgan ilk ingliz tadqiqotchilaridan biri E. Raventsiyn hisoblanadi. 1885 va 1899- yillarda Londonda nashr qilingan ilmiy asarlarida “Migratsiya qonunlarini” ishlab chiqqan va migratsiyaning yo’nalishlari hamda dovomiyligi o’rtasidagi oltita asosiy bog’liqlik mavjudligini aniqladi.
Ular quyidagilardan iborat:

• 
  Ikki geografik punkt o’rtasidagi migratsiya oqimining davomiyligi maskur punkutlar orasidagi masofaga teskar proparsiyanal;
  
• 
  Uzoq masofaga ketayotgan migrantlar savdo va sanoat jihatdan taraqqiy etgan yirik shaharlarga intilishadi;
  
• 
  Migratsiya bosqichli jarayon bo’lib, u eng avvalo geografik jihatdan yaqin shaharlar sari, keyin esa jadal sur’atlarda rivojlanib borayotgan shaharlar tamon amalga oshadi;
  
• 
  Har qanday migratsiyon oqim teskari oqimni keltirib chiqaradi;
  
• 
  Texnalogiyaning taraqqiyoti va kommunikatsiyalarning rivojlanishi natijasida aholi migratsiyasini kuchaytiradi;
  
• 
  Migratsiya rivojlanishini asosiy omili iqtisodiy omil hisoblanadi;
  

Neoklassiklarni fikriga ko’ra har bir odam o’z mehnatining cheklangan mahsulotini olib, iste’mol qilishni, immigrantni qabul qiluvchi mamlakatning esa farovanligi oshishiga olib kelishi va emigratsiya qilayotgan mamlakatning esa iqtisodiy rivojlanishi avvalgidek qolishi esa ishchi kuchini eksport qilishi natijasida, asosan “aqilning oqib o’tishi” mamlakat iqtisodiyotiga shunigdek ahvolning yomanlashuviga sabab bo’ladi³ deb ta’kidlashgan. Shu o’rinda ishchi kuchi migratsiyasi iqtisodiy va noiqtisodiy omillar natijasida yuzaga keladi.
Migratsiyani klassifikatsiyasi bir qator belgilar bo’yicha:

1. 
   Yo’nalish oqimi bo’yicha:
   

1. 
   Tashqi migratsiya – bir davlat hududdan (emigratsiya) ikkinchi bir davlat hududiga (immigratsiya) ko’chishi tushuniladi.
   
2. 
   Ichki migratsiya – ichki hududlar, hududlararo, qishloqlar va shaharlararo megratsiya tushuniladi.
   

2. 
   Sabablar bo’yicha;
   

1. 
   Iqtisodiy
   
2. 
   Siyosiy
   
3. 
   Harbiy
   

Migratsiyaning absolyut ko’rsatgichlari quyidagicha aniqlanadi⁴:

• 
  Ko’chib kelish koeffisienti
  

P- aynan bir hududga ko’chib keluvchilar soni
S- Aynan shu hududda yashovchi aholining o’rtacha soni

• 
  Ko’chib ketish koeffisenti
  

V- aynan o’sha hududdan ko’chib ketuvchilar soni
S- Aynan shu hududda yashovchi aholining o’rtacha soni


Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasini shakllari quyidagilar hisoblanadi:

1. 
   Yo’nalishlari bo’yicha:
   

1. 
   Rivojlanayotgan va o’tish iqtisodiyoti mamlakatlaridan rivojlangan mamlakatlarga
   
2. 
   Rivojlangan mamlakatlardan, rivojlangan mamlakatlarga
   
3. 
   Rivojlanayotgan mamlakatlardan, rivojlanayotgan mamlakatlarga
   
4. 
   Rivojlangan mamlakatlardan rivojlanayotgan mamlakatlarga
   
5. 
   Rivojlanayotgan mamlakatlardan rivojlangan mamlakatlarga
   

2. 
   Hududiy qamroviga ko’ra:
   

1. 
   Qit’alararo
   
2. 
   Qit’alar ichra
   

3. 
   Muddatiga ko’ra:
   

1. 
   Qaytib kelmaslik
   
2. 
   Vaqtinchalik (2-3- yillik)
   
3. 
   Mavsumiy
   

1. 
   Migratsiya kurortniy hududlar bo’yicha
   

4. 
   Huquqiy asosiga ko’ra:
   

1. 
   Rasmiy
   
2. 
   Norasmiy kabi shakillardan tashkil topgan