Режа: Мотивларнинг мазмуни ва моҳияти. Мотивларнинг турлари

4. Ўз-ўзини тарбиялаш
Ўз-ўзини тарбиялаш билан шуғулланинг: бу сизнинг режаларингизга киритилиши керак. Кўпгина юқори лавозимларни тажрибасиз ва бутун билим ва кўникмаларсиз олиш мумкин эмас. Тайёргарлигингиз талаблари ва даражасини таҳлил қилинг, уларни таққосланг ва ўз-ўзини ўқиш жадвалини тузинг, ўз-ўзини ўқитиш учун адабиётлар рўйхатини тайёрланг. Иложи бўлса, сизни қизиқтирган мартаба даражасига етган мутахассислар билан гаплашинг. Ўзингизни профессионал сифатида кўрсатинг, агар керак бўлса, "темир хоним" бўлинг.

“ Оч одам учун бешинчи навли шўрва биринчи даражали ёғли таомга қараганда қимматроқ. ” 
А. Маслоу
20-асрда ўз изини қолдирган Иброҳим Харолд Маслоу ” Маслоунинг эҳтиёжлар иерархияси ” ёки ” Маслоу пирамидаси ” назарияси билан танилган . Маслоу психолог бўлиб, инсон мотивлари билан қизиқиб, хулқ-атвор ёндашуви ва гуманистик психология ўртасида боғлиқлик яратган. Унинг тезислари кўпинча ходимларни рағбатлантириш учун ишлатилган. 
1908 йил 1 апрелда Ню-Ёркда туғилган Маслоу етти биродарнинг энг каттаси эди. Унинг оиласи фарзандлари яхши ўсиши учун Россиядан АҚШга кўчиб келган. Маслоу таълимга бўлган чексиз иштаҳаси билан уларни хафа қилмади. У кўплаб университетларда турли соҳаларда ишлаган, оилавий илтимосига биноан Ню-Ёрк шаҳридаги коллежда юридик таълимни бошлаган ва кейинчалик Корнелл ва Висконсин университетларида психология бўйича ўқиган. Тиббиёт факултетини бир муддат бошлаган бўлса-да, у ўқишни ташлади. Яҳудий оиласидан келиб чиққан ҳолда, у кейинчалик ўзи ўсган муҳитда ўзини четда қолдириш ҳисси ҳақида гапириб, ўз муваффақиятига шу истисно туфайли қарздор эканлигини тушунтиради. Маслоу 1970 йил 8 июнда вафотигача берган ўнлаб асарлари билан гуманистик психологиянинг устаси бўлди.
Мотивацион назариялар орасида машҳур Маслоунинг Пирамида назарияси ажралиб турарди, агар у бугунги кунгача давом этса.
Назарияга кўра, одамларнинг мотивацияси ташқи омилларга эмас, балки шахснинг эҳтиёжларига асосланади. Шунинг учун мукофот ёки жазо мотивация учун унчалик самарали эмас. 
Маслоу назариясида одамлар эҳтиёжлари чексиз бўлиб, инсон эҳтиёжлари қондирилгандан кейин яна бир эҳтиёж пайдо бўлади. Одамларни ҳаракатга ундовчи сабаблар уларнинг эҳтиёжларидир. Ушбу эҳтиёжлар асосий эҳтиёжлардан ўзини англаш даражасига кўтариладиган пирамиданинг қадамларини ташкил қилади ва шахслар бу қадамларга бирма-бир кўтарилишади.
Машҳур психолог учун инсоннинг қадрли, хайрихоҳлиги бор. Инсон шахси камолот жараёнини бошдан кечиради ва бу жараёнда иерархик тартибда, ўзаро боғлиқ эҳтиёжлар рол ўйнайди. Агар имкониятлар тақдим этилса, ҳар бир инсон охир-оқибат ўзини англаб, яширин кучларини амалга ошириши мумкин. 
Пирамида остида биологик мотивлар ва юқори қаватда психологик мотивлар мавжуд. Қуйи даражадаги мотивлар қондирилса, шахс юқори даражадаги мотивларга тайёр бўлади. Бошқача қилиб айтганда, юқори даражага эришиш учун маълум даражадаги асосий эҳтиёжларни қондириш жуда муҳимдир. Ўзининг асосий эҳтиёжларини қондирадиган шахс ўзини фақат шу тарзда яхши ҳис қилади, охир-оқибат ўзининг барча имкониятларини очиб беради ва ўзини англай олади.
Маслоунинг эҳтиёжлар иерархияси бешта асосий тоифага бўлинади. Пирамида асосида физиологик эҳтиёжлар мавжуд . Очлик ва чанқоқ каби ҳаётий эҳтиёжлар ушбу тоифага киради ва бу инсоннинг омон қолиши учун энг муҳим эҳтиёжлардир. Ўзининг физиологик эҳтиёжини қондирмаган одам учун бошқа эҳтиёжлар муҳим эмас. Бошқача қилиб айтганда, Луврдаги Мона Лизани текшириш ёки Бетховеннинг 9-симфониясини оч ёки чанқаган ҳолда тинглаш маъносиз бўлиши мумкин.