Режа: Мотивларнинг мазмуни ва моҳияти. Мотивларнинг турлари

Вертикал каръера дейилганда хизмат лавозими пиллапояларидан бевосита юқорига кўтарилиш тушунилади. Лавозимда ўсиш меҳнатга тўланадиган ҳақ ошиши билан боғлиқ бўлади.

Горизонтал каръера. Бу фаолиятнинг бошқа тури билан шуғулланиладиган лавозимига силжитишни ёки корхона хизмат лавозимлари тизимида қатъий белгилаб қўйилмаган муайян хизмат вазифасини (масалан, муваққат гуруҳ, бўлинма, лойиҳа раҳбари) бажариш юклатилишини англатади. Эгаллаб турган лавозимида аввал белгилаб қўйилган вазифаларнинг қоида бўйича иш ҳақи миқдори оширилган ҳолда кенгайтирилиши ёки мураккаблаштирилиши ҳам горизонтал каръера турига тааллукдидир. Яъни горизонтал каръера хизмат лавозимида муттасил юқорига кўтарилишни англатмайди.

Босқичма-босқич каръера. У вертикал ва горизонтал каръера хусусиятларини мужассамлаштиради. Яъни ходимнинг хизмат вазифасида ўсиши босқичма-босқич вертикал ҳамда горизонтал ҳолда кечиши мумкин. Бу сезиларли даражада самара беради. Босқичма-боскич каръера корхона ичидаги каръера шаклида ҳамда корхоналараро каръера шаклида учрайди.

Яширин каръера. Бу атрофдагилар учун аниқ-равшан ҳолда рўй бермайдиган хизмат лавозимида ўсишдир. Бундай имкониятга одатда ўз корхонасидан ташқарида жуда кенг амалий алоқалари мавжуд тор доира ходимлари эга бўладилар. Бошқача қилиб айтганда, яширин каръера дейилганда компания ёки фирма раҳбариятига яқинлашиш тушунилади. Масалан, раҳбариятнинг алоҳида муҳим топшириқларини бажариш, тор доирада ўтказиладиган йиғилишларга таклиф қилиниш, норасмий ахборотлардан танишиш имконига эга бўлиш ва ҳоказолар худди шуни англатади.

Бундай ходимлар оддий хизмат лавозимларида бўлишлари мумкин. Бироқ уларнинг иш ҳақи ҳамкасблариникидан сезиларли даражада юқори бўлади.

Замонавий менежмент ходимнинг лавозимда ўсиши учун зарур сифатларга эга бўлиши лозимлигини назарий ва амалий жиҳатдан асослаб берган. Хусусан, Ғарбда ўтказилган тадқиқотлар персоналнинг фақат 0,1 фоизида бошқарув истеъдоди мавжуд бўлишини кўрсатган. Шунинг учун каръера танланишида муайян омиллар ҳисобга олиниши зарур