Reja: Iqtisodiy tahlil metodi, uning o‘ziga xos xususiyatlari

Qb+T = S+Qo.

Bu erda Qb – yil boshi uchun tovar qoldig‘i;

T –tovar mahsulot ishlab chiqarish;

S – sotish;

Qo– yil oxiri uchun tovar qoldig‘i.

Ba’zan balans usuli alohida omillarning natijaviy o‘krsatkich

o‘sishiga ta’sir miqdorini aniqlash uchun qo‘llaniladi. Masalan, uch

omilning ikkitasi ta’siri ma’lum bo‘lsa, u holda uchinchisining ta’sirini

natijaviy ko‘rsatkichning umumiy o‘sishidan dastlabki ikki omil ta’siri

natijasini ayirib tashlab aniqlash mumkin:

S = Qb+T-Qo.

31

Zanjirli o‘rin almashtirish usuli

Zanjirli o‘rin almashtirish va uning matematik o‘zgarishiga

asoslangan xususiy ko‘rsatkichlarning mutlaq va nisbiy miqdorlarining

farqlar (tafovut) usuli alohida omillarning ularning o‘zaro

munosabatlashuv natijasiga ta’sirini o‘lchashda keng qo‘llaniladigan

usullardan biri hisoblanadi.

Omillar ta’siri xususiy (omilli) ko‘rsatkichlar orqali, natija esa –

umumlashtiruvchi (natijaviy) ko‘rsatkich orqali aks ettiriladi. Xususiy

va umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘lanish hisoblash

formulasi ko‘rinishida belgilanadi, uning bir tomonida xususiy

ko‘rsatkichlar va ular ustida bajariladigan matematik amallar, boshqa

tomonda esa ushbu ko‘rsatkichlar ta’sirida o‘zgaradigan umumlashtiruvchi

ko‘rsatkichlar qayd qilinadi. Umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlarning

bazis (reja) dan haqiqatda og‘ishi oldindan belgilanadi.