Reja: Iqtisodiy tahlil metodi, uning o‘ziga xos xususiyatlari

Zanjirli o‘rin almashtirish usulining mohiyati hisoblash formulasiga

kiruvchi xususiy ko‘rsatkichlarning bazis miqdorini

mazkur ko‘rsatkichlarning haqiqatdagi miqdoriga ketma-ket

almashtirishdan va hosila o‘rin almashtirishning o‘rganilayotgan

umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar miqdori o‘zgarishiga ta’sirini

o‘lchashdan iborat. Xususiy ko‘rsatkichning bazis miqdorini har bir

almashtirishdan so‘ng hisoblash formulasida nazarda tutilgan barcha

matematik amallar haqiqatda bajariladi va olingan natijadan oldingisi

chiqarib tashlanadi ( ushbu ko‘rsatkich almashtirilgunga qadar). Natijalar

farqi ushbu xususiy ko‘rsatkich o‘zgarishining umumlashtiruvchiga

ta’sirining izlanayotgan miqdorini ko‘rsatadi, chunki qiyoslanayotgan

ketma-ket hisoblashlarda boshqa barcha xususiy ko‘rsatkichlar miqdori

bo‘yicha bir xil. Xususiy ko‘rsatkichning bazis miqdorini almashtirish

amalda o‘rin almashtirish deyiladi. O‘rin almashtirishlar soni

hisoblash formulasiga kiruvchilar soniga teng, ketma-ket hisoblashlar

soni esa ulardan bittaga ko‘p, chunki umumlashtiruvchi ko‘rsatkich

o‘zgarishining umumiy miqdorini aniqlash uchun bazis hisoblash

keltirilib, unda barcha ko‘rsatkichlar bazis miqdorlarda aks ettiriladi.

a, b, v, g ko‘paytiruvchilar ko‘rinishidagi xususiy ko‘rsatkichlarni

o‘z ichiga oluvchi hisoblash formulasida zanjirli o‘rin almashtirishlarni

quyidagicha ifodalash mumkin (2.4-jadval).

Hisob-kitobni tekshirish