Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

Qara to’nug kechursadim, Ag’ir uni uchurcadim. Jeti kanin qachirsadim, Saqish ichra kunum tug’di.
16
Ushbu satrlami prof. S. M. Mutalibov quyidagicha zamonaviy o’zbek tiliga tabdil cjilgan: «Qorong’u kechaning o’tishini istadim, og’ir uyquni qochirishni istadim, bir necha marta y yetti qaroqchi yulduzining aylanishini sanadim. Sanamoqda edim, kunduz quyoshi porlab chiqdi». (Mahmud Qoshg’ariy. Devonu lug’otit turk. II tom. Toshkent: «Fan» 1963, 265-266-betlar).
o’lkamizda qadimgi zamonlardan binokorlik, hunarmandchilik, kemasozlik singari sohalarning keng taraqqiy qilganligi ajdodlarimizning fanning zikri o’tgan sohalarida erishilgan yutuqlari natijasidir.
Arxeologik kuzatishlar natijasida Markaziy Osiyoning qator joylaridan turli davrlarga mansub juda ko’p shaharlar, qo’rg’onlar, maqbaralar, xilma-xil istehkomlarning xarobalari aniqlandi. Xorazm vohasidagi Tuproqqal'a, Ko’zali qiz, Qo’yqirilgan qal'a, Yonbosh qaTa, Farg’ona vodiysidagi Chust, Dalvarzin, Buxoro yaqinidagi Qizil qir, Varaxsha, Vardonze, Toshkent yaqinidagi Oqtepa va boshqa shahar hamda qo’rg’onlarning qoldiqlaridan topilgan madaniy qatlamga doir ashyoviy dalillar qadimgi Turonning o’ziga xos arxitekturasi, tasviriy san'ati, ma'naviy olami haqida muhim ma'lumotlar beradi. Yurtimizda rassomchilik, naqqoshlik, haykaltaroshlik, musiqa va boshqa san'at turlari qadimdan rivojlangan. Yozma manbalar va keyingi yillarda qadimshunos olimlar izlab topgan yodgorliklar shunday xulosaga kelish asosini beradi.
1932 yilda Termiz yaqinidagi Ayritomdan toshga ishlangan uch cholg’uchi ayol surati topiladi. Ulaming qo’llaridagi musiqa asboblari rubob, arfa va do’mbiraga juda o’xshab ketadi. 1945-1947 yillarda ochilgan Tuproqqal'a saroyidagi III asrga mansub devor naqshlari va haykallar, shuningdek, shu yerdan topilgan arfa chaluvchi qiz surati mo’ysafid Turonda tasviriy san'at, naqqoshlik va musiqa qadimiy taraqqiyot bosqichini o’taganligidan yorqin dalolatdir. 1938 yilda Buxorodan uncha uzoqlikda bo’lmagan Varahsha saroyidagi II-VI asrlaiga tegishli naqshlar va manzarali o’yma bezaklar ham shunday tasawur hosil qilishga imkon beradi (MaUayev N. o’zbek adabiyoti tarixi. Toshkent, 1976, 35-37 - betlar).