Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

7.15- расм. Эмиттер боғланишли транзисторли мантикий
схема.


Унда T₁—Т₃ тран­зисторлар ток қайта улагичининг бир елкасини, Т₄ тран­зистор эса, унинг иккинчи елкасини ташкил этади. Чиқиш кучланишлари Т₅ ва Т₆ транзисторларда тузилган эмиттер қайтаргичи орқали олинади. Улар чиқишга бошқа мантиқий элементларнинг улаш имкониятини оширади.
Т₄ транзистор базасига Е_с манба уланган. У таянч куч­ланиши деб аталади ва Т₄ транзисторнинг тўйинмаган ҳолда, яъни кучайтириш режимида ишлашини таъминлайди. Бошланғич ҳолда киришлардаги кучланиш U₁ = U^cc бўлса, Т₁ Т₂ ва Т₃ транзисторлар ёпиқ, Т₄ транзистор эса, очиқ бўлади. Шунинг учун манбадан келадиган ток тўлиқ Т₄ транзистордан ўтади. Бу токнинг катталиги Т₄ транзисторнинг очиқ ҳолатида тўйи- ниш режимига яқин қийматда ишлайдиган қилиб танланади (U_kб=0). T₁—Т₃ транзисторлар берк бўлгани учун Т₅ транзисторнинг базасига уларнинг коллектор кучланишига тенг юқори кучланиш қўйилган бўлади. Шунинг учун Т₅ транзистор очиқ бўлиб, ундан катта миқдордаги ток ўтиб туради. Бу токнинг Р_э5 резисторда ҳосил қилган потенциал тушуви чиқиш кучланишини ифодалагани учун У₂ чиқишда U¹ кучланиш («I» сатҳ) ҳосил бўлади.
Агар киришлардан бирортасига, масалан, Т₁ транзисторга U₁ = U¹>E_c кучланиш таъсир этса, у очилади ва манба токи тўлиқ ундан ўтади; натижада R_э резистордаги потенциал тушуви ҳисобига Т₄ транзистор ёпилади, чунки эмиттер потенциали база потенциали Е_с дан юқори бўлиб қолади. Бундан ташқари, R_кз резис­тордаги потенциал тушуви ортиб, Т₅ транзисторнинг база кучланишини кичрайтира бошлайди. Бу Т₅ тран­зисторнинг ёпилишига, У₁ чиқишдаги кучланиш- нинг мантиқий «О» гача камайишига олиб келади: U₂ = U°.
У₂ чиқишдаги кучланиш ёпиқ Т₄ транзисторнинг коллектори орқали олингани учун мантиқий «I» қийматда (U₂ = U¹) бўлади.
Шундан қилиб, У₁ чиқиш орқали бажарилган мантиқий ЁКИ — ЙЎҚ амали олинса, У₂ чиқиш орқали — ЕКИ амали олинади. Схеманинг иш сифатини яхшилаш учун ТЛЭС ларнинг мураккаб схемаларига ўтилади. Масалан, манбанинг мусбат қутби ерга уланган схемаларда ташқи зарарли таъсирларга чидамлилик (схема­нинг турғунлиги) юқори бўлади. Қириш сигнали амплитудаси кичикроқ қилиб олинади ва бошқалар.