Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

7.14-расм. Мураккаб инверторли ТТЛ схемаси.


Ў ҳам содда инверторли ТТЛ схемасига ўхшаш ВА — ЙЎҚ амалини бажаради. Киришлардаги кучла- ниш мантиқий «О» га тўғри келса, T₁ кўп эмиттерли транзистор тўйиниш режимида, Т₂ транзистор эса, ёпиқ ҳолатда бўлади. Бунда Т₄ транзистор ҳам ёпиқ, чунки R_э резистордан ток ўтмайди ва база кучланиши U_б4=0. Т₃ транзисторнинг базаси R_к1 резистор орқали Е_к манбага уланган бўлгани учун у очиқ бўлиб, эмиттер қайтаргичи сифатида ишлайди. Бунга сабаб R_к2 резистор қаршилигининг етарлича кичик олинганидир. Т₃ тран­зистор ва Д диод орқали мантиқий элементнинг нагруз­ка токи I_н = I_кз ўтиб туради. Чиқиш кучланиши Е_к манба кучланишидан I_бэ токнинг R_к, резистордаги потен­циал тушувинн, Т₃ транзисторнинг база — эмиттер (U_бэт) кучланишини ва D диоддаги кучланиш тушувини айрилганига теиг бўлиб, сон жиҳатдан U₂ = U¹ қий- матга тўғри келадн, яъни мантиқий «I» ҳолатда бў- лади.
Агар киришлардаги кучланиш орта бошласа, Т₂ транзисторнинг база потенциали кўтарила бошлайди. U₁= бўлгач, Т₂ транзистор очилади ва R_к1 ва R₃ резисторлардан I_к ток ўтади. У Т_э транзисторнинг база токининг камайишига, кучланишининг ортишига олиб келадн. Натижада чиқиш кучланиши камая бошлайди.
R_э резистордаги потенциал тушуви U_Rэ бэт қийматга эришгунча Т₄ транзистор ёпиқ туради ва у U₁ = U_n бўлгунча давом этади. Шундан кейин Т₄ тран­зистор очилади ва кириш кучланишининг янада ортишн билан Т₂ ва Т₄ транзисторлар тўйинишга, Т₁ транзистор эса, қайта уланишга ўтади. Шундан кейин схема чиқишига мантиқий «О» ҳолат тикланади.


7.10. Эмитте р боғланишли транзисторли мантиқий схема


Юқорида кўрилган мантиқий схемаларда очиқ тран­зисторлар ҳамма вақт тўйиниш режимида ишлайди. Шунинг учун уларнинг база ва коллектор қатламларида етарлича кўп заряд тўпланади. Транзистор ёпиқҳолатга ўтишида бу зарядлар тарқатилиши керак. Бунинг учун қўшимча вақт талаб қилинадики, у мантиқий схеманинг тезкорлигини камайтиради. Мантиқий схемаларнинг бу камчилигидан қутилиш, яъни тезкорлигини ошириш учун мантиқий схемага ток қайта улагичи (переключа­тели) киритилади. Уни эмиттер боғланишли транзистор­ли мантиқий схема (ТЛЭС) ёки эмиттер боғланишли мантилий схема (ЭСЛ) деб аталади. Унинг асосий белгиси шуки, очиқ транзисторлар тўйиниш режимига эмас, балки кучгйтириш (тўйиниш режимига яқин қийматли) режимида ишлайди.
7.15-расмда энг содда эмиттер боғланишли транзис­торли мантиқий схема тасвирланган.