Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

схемаси.


Эквивалент схемадаги р — п — р турдаги T₁ транзистор инжектор (кириткич), Т₂ п—р—п транзистор эса, инвертор бўлиб ҳисобланади. Умумий п—қатлам р—п—р транзисторнинг базаси ва п — р—п транзисторнинг эмиттери бўлиб хизмат қилади (умумий сим—«ер» га уланади). р—п—р транзистор билан п—р—п транзисторнинг базаси умумий қатламни ташкил қилади.
Инжектор Т₁ транзисторнинг эмиттер — база оралиғига ток манбаи R резистор орқали уланади. R резис­тор эмиттер токини стабиллаш учун хизмат қилади. Манба кучланишининг минимал қиймати эмиттер ўтишидаги потенциал тушувига боғлиқ. Бунда эмиттер — база ўтишига тўғри кучланиш қўйилган бўлгани учун Т₁ транзистор очиқ бўлиб, коллектор ўтишига қараб каваклар диффузияси (инжекцияси) мавжуд. Кавакларнинг бир қисми коллектор ўтишига қараб ҳаракати давомида рекомбинацияланади ва етарлича кўп қисми унга етиб келадн. Улар коллектор ўтишидан чиқиб Т₂ инверторнннг р — базасига тушади. Кавакларнинг ин­вертор базасига йўналган бу диффузияси доимий бўлиб, киришдан бериладиган таъсирга боғлиқ эмас.
Агар К калит ёпиқ бўлса, Т₂ транзисторнинг базасидаги кучланиш U₁ = U° бўлади ва унга келадиган зарядларнинг ҳаммаси ерга (манфий қутбга) ўтиб кетади. Т₂ транзисторнинг коллектор занжиридан ток ўтмайди. Бу коллектор занжирининг узуқ ҳолатига экви­валент бўлиб, чиқиш кучланиши мантиқий «I» ҳолатда туради: U₂ = U¹.
Агар калит узилса, U₁=U¹ бўлиб, каваклар Т₂ тран­зисторнинг базасида тўплана бошлайди. Натижада унинг база потенциали кўтарилиб, коллектор ва эмиттер ўтишларининг кучланиши камаяди. Бу уларнинг очилгунича давом этади. Шундан кейин Т₂ транзисторнинг коллектор занжиридан ток ўта бошлайди ва коллек­тор— эмиттер оралигидаги кучланишни нолгача камай- тиради, яъни транзистор қисқа туташган ҳолатга ўтади. Шунинг учун чиқиш кучланиши мантиқий «О» ҳолатни ифодалайди (U₂ = U°).
Шундай қилиб, кўрилган элемент электрон калит вазифасини бажаради ва ўзига ўхшаш эле- ментни бошқариш учун хизмат қилиши мумкин. Масалан, 7.19-расмда И²Л элементдан иккитаси ўзаро параллель улан­ган ҳол кўрсатилган.