R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

vositasiz 
to ‘ldiruvchim i 
o lib
ko‘raylik. 
M a’lumki, 
vositasiz
to‘ldiruvchi bilan 
birikislr faqat o'timli fe’lga xos. Shu boisdan
vositasiz toTdiruvchi 
k e s im lik shakli bilan emas, balki kesim
vazifasida m a’no j ih a t id a n o atim li boMgan fe’lning kelishi bilan
bogliq. So‘z va 
g a p lcengaytiruvchilarini farqlashga yuqorida
tasvirlangan m e z o n a s o s id a yondashadigan bo‘lsak, bu gapdagi
to‘ ldiruvchin i h am soc z kengaytiruvchisi — o'timli fe ’lning lug'aviy
m a’nosi bilan b o g ‘liq bo£ Igan niuayyanlashtimvchi bo‘lak sifatida
baliolash lozim . V o s it a li toM diruvchi ham vositasiz to'ldiruvchi kabi
gapda so‘z k e n g a y tir u v c h isi m avqeida bo‘ladi va gap qurilishida
mustaqil o ‘ringa e g a e m a s .
Demak, t o ‘ld ir u v c h i bram aniqlovchi kabi so‘z kengaytiruvchisi
bo'lib, gapning q x ir ilis h id a rmistaqil o ‘rin egallamaydi, balki g ap
337

---

ta r k ib ig a o ‘zi bog'lanayotgan o'timli f e ’l bilan birga kiradi. 0 ‘timli
fe^l g a p d a qanday mavqeda kelmasin, vositasiz to‘ldiruvchi u bilan
b i r b u tu n lik n i 
tashkil etib, shu butunlikka nisbatan bo‘lak
m a q o r n id a bo'ladi. Boshq^acha aytganda, mazkur gapda to‘ldiruvchi
g a p n in g b o ‘lagi emas, balki kesimning bo‘lagi — bo‘lak ichidagi
b o ‘la k .
T o ‘ld ir u v c h i ko‘pinclia, kesimga bog‘lanadi. Lekin to‘ldiruvchi
facjat kcesim ga tobelanib keladi, degani emas. U barcha bo‘laklarni
to* ld irish i mumkin:
1. 
K attarti hurmat qif.
2. 
K attarti hurmat qiUshni о ‘rgan.