R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

L iso n va nutq munosabatiga dialektika kategoriyalari nuqtayi
nazaridan yondashilsa, u haqdagi tasawur va bilim toiaqonli
boiad i (3-jadval):
34

---

3 - j a d v a l
BORLIQ
T IL
LISON
ME’V O R
NUTQ
U n iu m iylïk
Alohidalik
M ohiyat
Hodisa
Im koniyat
Voqelik
Sabab
Oqibat
Lison bilan 
nutqning o ‘zaro munosabatini teran anglamoq
ucliun, aw alo, lïs o n n in g o'zini, uning qanday qurilma ekanligini
aniq tasawur e tm o q lo z im b o ia d i.
Lison b o iin u v c h a n birliklarning majmui yoki turg‘un xususiy
birliklarning o ‘z a r o barqaror, doim iy b ogian ish munosabati asosida
tashkil topgan 
y a n g i bir butunlik. 
Masalan, 
gap 
so‘z va
qo‘shimchaga, u la r e s a tovushga b oiin ad i. Shu nuqtayi nazardan
lisoniy birliklarni a w a lo , ikki guruhga ajratish mumkin:
a) tashkil e tu v ch i eng kichik liso n iy birlik;
b) eng k ich ik tashkil etuvchilar asosida vujudga kelgan hosila
lisoniy birlik.
Tashkil etu v ch i deyilganda, hosilalari o‘zaro birikib, yirikroq
lisoniy birlikni lio s il qiluvchi birlik tushuniladi. Masalan, ABC
uchburchagi h o s ila birlik:
A
Bu hosila b ir lik
AB, BC, CA tomonlar va shu chiziqlar
asosida vujudga kelgan burchaklardan iborat. Tashkil etuvchidan
birortasi o 'z g a r sa , butunlik ham o ‘z mohiyatini o ‘zgartiradi.
Masalan, 
[uka\ 
lis o n iy
birligi 
uch