R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

x a to emas. Chunki, masalan, [
-mi] morfemasi misol sifatida
olinganda, uning grammatik m a’nosi, 
[kitob\ leksemasi haqida fikr
yuritilganda, har doim uning sememasi ham berilishi [masalan,
[■
-c h i= so ‘roq, 
taajjub bildiruvchi morfema], 
[kitob=varaqlaridan
tashkil topgan, muqovalangan, bosma yoki qo ‘lyozma holdagi o ‘qish
quroli] shart emas. Shu boisdan qolip haqida gap ketganda, uning
shakl tom onini qayd etish yetarli.
Shunday qilib, fonema, morfema, leksema va qolip lisoniy,
tovush, q o‘shimcha, so'z, so‘z birikmasi va gap esa nutqiy birlik.
U larning o'zaro munosabati va o'ziga xos belgilariga doir fikmi
jadvalda quyidagicha xulosalash mumkin (6-jadval):
40

---

6 -ja d va l
BORLIQ
TIL
LISON
M E ’YOR
N U T Q
Fonema
Tovush
Morfema
Qo‘shim cha
Leksema
So‘z
Qolip
yasama so‘ z, so‘z
birikmasi, gap
Demak, lisoniy va nutqiy
munosabatda bo‘lsa (7-jadval):
birlik o ‘ zaro quyidagi dialektik
7-jadval
LISONIY BIRLIK
NU TQ IY BIRLIK
Umutniylik
Xususiylik
Mohiyat
Hodisa
Imkonivat
Voqelik
Sabab
Oqibat
bir vaqtning o ‘zida quyidagi qarama-qarshi belgilarga ega
bo‘ ladi (8-jadval):
_______________________________ ________________ ________
8-jadval
LISONIY BIRLIK
NUTQIY BIRLIK