R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

belgilari 
asosida boiinadi.
Unlilarning qarama-qarshi qo'yitishi quyidagicha (5-jadval):
__________________________________________________
5-jadval
I
U
E
0 ‘
A
0
I
37

---

Umuman olganda, minimal lisoniy birlik boigan fonema inson
n u tq a ’zosi yordamida vujudga kelgan tovush ko'rinishlarining
um um iy andozasi bo‘lib, cheksiz tovushning umumlashmalari
qatori sifatida ongda yashaydi. So‘zlovchi ushbu psixo-akustik
obraz asosida nutq a’zolarini harakatga keltirib, tovush hosil qiladi.
Y o k i tinglovchi oczga tomonidan hosil qilingan tovushni eshitish
orqali ongidagi andozaga solishtirib ko‘radi.
Fonemaning ma’no farqlash xossasi mavjud b o iib , bir
fonem aning 
turli 
ko'rinishi 
boigan 
tovushlarda bu 
hodisa
kuzatilmaydi. Bir fonemaning nutqiy varianti boigan tovush
boshqa fonemaning varianti bo‘lgan tovush bilan almashtirilsa, so‘z
m a’n o si yangilanadi, ya’ni boshqa so‘zga aylanadi. Qiyoslang:
[qora] va [qara], [ota] va [ata], [oná] va [ana], Shu boisdan ham
fonem aga tilning ma’no farqíovchi eng kichik birligi deb ta’rif
berildi. Bir fonemaning turli varianti ma’no farqlamaydi. Masalan,
til o ld i va til orqa 
(o') unlilari quyida ma’no farqlamagan: oí l-o‘l.
2 . 
Leksem a va 
so ‘z. Lisonning borliq hodisalarini nomlash,
ifodalash, ko‘rsatish uchun xizmat qiluvchi birligi - leksema.
L isoniy birlik sifatidagi leksema biri ikkinchisisiz mavjud bo‘la