R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

maqsad va aniq talablirni qo‘yadi. «Fanlarning taraqqiyoti shu
davrning ilg‘or falsafïy fïkri, davr uchun yetakchi bo‘lgan fan
sohalarining 
yutuqlari bilan 
uzviy bogiiq. 
Turli fanlarning
manbalari ko‘p qirrali bo iganligi sababli, davrning yetakchi falsafiy
fikri 
aniq fanlardan o ‘rganish manbaining qaysi tomorilariga
alohida e’tibor berish lozimligini, borliqdagi mavjud qonuniyatlami
m antiqiy kategoriyalarda qay usulda aks ettirish yo‘llarini belgilab
beradi» (H .N e ’matov). Shu asosda aytish mumkinki, zamonaviy
o‘z b e k tilshunosligining 
birinchi bosqichi, dialektika nuqtayi
nazarîdan, tildagi UMIS va AHVOni bir-biridan farqlamay tasnif
etish 
bosqichi. Tilshunoslikda lison va nutqni izchil farqlab
o'rganish aw alo, tilshunoslar V.fon Humboldt, B.de Kurtene va
F.de Sossyur nomi bilan bog‘liq. Lison va nutqning farqlanishi,
tilga tizim sifatida yonJashuv XX asr jahon tilshunosligida tub
burilish sifatida baholanadi. Chunki u mavjud qarashlami tubdan
o‘zgartirib yubordi.
Tilga, xususan, o‘zt>ek tiliga sistema sifatida yondashuvning
dastlabki yillarida 
lison o‘rnida til atamasi qo‘llanilib, u ko‘p
ma’nolilik tabiatiga ega boiganligi sababli ayrim chalkashliklarni
keltirib chiqarar edi. Chunonchi, insonning nutq so‘zIasli qobiliyati
ham, nutqi ham ushbu atama bila.n yuritilar edi. Shu boisdan
nazariyotchi tilshunoslar UMISning tildagi voqelanisliiga nisbatan
lison atamasini qabul qildilar. Natijada, til, lison, nutq munosabati
quyidagicha tushunildi (2-jadval):
2-jadval
TIL
LISON
M E ’YOR