R. S. Qosimov (rais), X. Sultonov, Q. Nazarov, M

Talabalarga tayyorgarlik uchun yordamchi materiallar:

1. 
   MILLIY MA’NAVIYaT NAZARIYaSINI ShAKLLANTIRIShNING UMUMMETODOLOGIK ASOSLARI
   

a) ko’p qutbli dunyo

(Bu qoida Tavhid haqiqatining mohiyatidan kelib chiqadi va ma’naviy merosimizda allaqachon e’tirof etilgandir)


201

b) inson – dunyo mehvari

(Chunki inson ko’ngli Haqning mazhargohidir)


v) iqtisod, siyosat, ma’naviyat: inson va jamiyat hayotida ularning o’zaro uyg’unligi zarurati

2. 
   INSON VA JAMIYaT HAYoTINING UCh SOHASI (yoki Inson faoliyatining uch yo’nalishi)
   

Iqtisod

(Insonning moddiy voqelik (atrof-tabiat) bilan amaliy munosabati)

siyosat

(Har bir insonning o’zga insonlar bilan bevosita munosabatlari)

ma’naviyat

(Insonning Haqqa, Borliqning mohiyatiga munosabati)

(Ushbu sohalar insonning Borliq bilan turlicha mustaqil munosabatlariga oid bo’lib, ulardan har birining manbasi ham, maqsadi ham alohidadir)

3. 
   MA’NAVIYaT NIMA?
   

(Ma’naviyatning turli nuqtai nazardan ta’riflari)

A) Ma’naviyat – iqtidor, yaratuvchilik quvvati sifatida	«Ma’naviyat – Insonning, Xalqning, Jamiyatning, Davlatning kuch-qudratidir.»
B) Ma’naviyatning qudratini izohlovchi ta’rif	“Ma’naviyat... – insonni ruhiy poklanish va yuksalishga da’vat etadigan, inson ichki olamini boyitadigan, uning iymon-irodasini, e’tiqodini mustahkamlaydigan, vijdonini uyg’otadigan qudratli botiniy kuch...”
V) Ma’naviyatning ajdodlarimiz merosida aks etgan ramziy ta’rifi	Ma’naviyat – Haqiqat nurining inson qalbida aks etishidir.
G) Ma’naviy kamolotga jarayon sifatida yondoshuv («O’zini anglab etgan Robbini anglab etadi» hadisiga muvofiq)	Ma’naviyat – o’zlikni anglashdir.
D) Ma’naviyatning ilmiy ta’rifi (ma’naviyat – ma’rifat yo’llarining nihoiy	Ma’naviyat – inson ruhidagi Borliq haqiqati

202

xulosasi sifatida)	bilan uyg’unlik.
E) Ma’naviyatga diniy nuqtai nazardan berilgan ta’rif	Ma’naviyat – dunyoviy va uxraviy maqsadlarning uyg’unligidir.
J) Ma’naviyat fano va baqo nisbati sifatida	Ma’naviyat – baqoning fanoda zuhuri (namoyon bo’lishi)
Z) Ma’naviyat – inson va jamiyat hayotining uch asosiy yo’nalishining biri sifatida	Ma’naviyat – insonning Haqqa (Borliq haqiqatiga) munosabati

5. JAMIYaTDA DINNING O’RNI

Inson va jamiyat hayoti uch soha -

Iqtisod, Siyosat, Ma’naviyatdan iborat deb olinsa,

Ma’naviyat

(Har bir alohida shaxsning Borliq Haqiqatiga munosabati sifatida)
4 asosiy jihatga ega bo’ladi:
Imon, ilm, mas’uliyat, mehr
Din mohiyatan muayyan insonlar guruhining o’zlari Haqiqat deb qabul qilgan Borliq mohiyatiga ishonch-e’tiqodini, ya’ni imonini ifodalaydi
va shu ma’noda to’lig’icha shaxs ma’naviy dunyosiga taalluqlidir.
Dinning botiniy va zohiriy jihatlari mavjud bo’lib,
botiniy jihati imon, zohiriy jihati ibodatlar. Diniy nuqtai nazardan har ikkisi ham muhim, ma’naviyat nuqtai nazaridan esa imon e’tiborlidir.
Siyosatga dinning ta’siri faqat har bir shaxs ma’naviyati orqali bo’lsa mohiyatan durustdir, ammo insonlar e’tiqodidan bevosita siyosiy qurol sifatida foydalanishga urinish
siyosiy avantyurizmdan o’zga narsa emas.
O’tilgan mavzu bo’yicha savollar:

1. 
   Mustaqillik va yangicha tafakkur zarurati.
   
2. 
   Milliy mustaqilligimizning uch asosidan biri ma’naviy mustaqillikning tiklanishida O’zbekiston Prezidenti I.A.Karimovning xizmatlari.
   
3. 
   O’zbekiston Prezidenti I.A. Karimovning ma’naviyat masalalariga bag’ishlangan asarlari.
   
4. 
   O’zbekiston Prezidenti I.A. Karimov asarlarida milliy ma’naviyat nazariyasi umummetodologik asoslarining ishlab chiqilishi.
   
5. 
   Ko’p qutbli dunyo.
   
6. 
   Inson olam mehvari.
   
7. 
   Inson va jamiyat hayotining uch asosiy sohasi.
   
8. 
   Iqtisod, siyosat, ma’naviyat. Ularning o’zaro uyg’unligi.
   
9. 
   Mustaqil O’zbekistonni rivojlantirishning ma’naviy-axloqiy negizlari.
   

203
10.O’zbekiston Prezidenti I.A.Karimovning ma’naviyatga bergan ta’riflari. 11.“Yuksak ma’naviyat – engilmas kuch”.
12.Mustaqillik sharoitida islom diniga munosabatning tubdan o’zgarishi. 13.Ma’naviyatning diniy ta’rifi.
14. Inson hayotida fano va Baqo nisbati. 15.Imon ehtiyoji va e’tiqod tarbiyasi. 16.Buyuk ajdodlarimizga ehtirom.
17.Ma’naviy merosning to’laqonli tiklanishi yo’lidagi sa’yi-harakatlar. 18.Tarix xotirasi va yosh avlod tarbiyasi.

19. 
    Yosh avlod tarbiyasi va ta’lim tizimidagi islohotlar.
    
20. 
    O’zbekiston va jahon: ta’lim – tarbiyada milliy ma’naviyat va jahon madaniyati an’analari uyg’unligini ta’minlash yo’lida.