R. H. Davlatova, K. Abdurahmonova “O`zbek tili” fanidan amaliy mashg`ulot uchun ishlanmalar navoiy-2020

Bilib oling:

Umumxalq ishlatadigan so‘zlarda aniqlik va lo‘ndalik, adabiy tilga xoslik, hududiy va sohalararo chegaralanmaganlik kabi xususiyatlar bo‘ladi. Masalan, daryo, suv, tog‘, kul, bosh, mard, saxiy, gulladi, kelmoq, uch, men, bor, xamma, u kabi suzlarning ma'nosi hammaga tushunarli. Ularga har kuni duch kelamiz. Kundalik xayotimizda mazkur suzlarni faol ishlatamiz.

Chegaralangan leksika neytral leksikaga qarama-qarshi quyiladi. Ularda xududiy cheklanganlik, semantik uziga xoslik, funksional jixatdan chegaralanganlik singari xususiyatlar mavjud buladi.

Chegaralangan leksika o‘z navbatida bir qancha turlarga ajralib ketadi.

1. Terminologik leksika: vasl, raviy, tirgak tovush, sonet, tuyuq

(adabiyotshunoslikka oid atamalar).

har bir fan tarmog‘ining uz atamalari mavjud buladi.

2. Professional leksika (kasb-xunarga oid suzlar: suv, zanjir, kizak, pilta, jiyak (duppiduzlik atamalari)

3. Dialektal leksika (shevaga xos suzlar): duppi adabiy - orfografik shakli; tuppi (Namangan), qalpoq (Samarqand-Buxoro), kallapush (Qashqadaryo), takya (Xorazm)

4. Argo va jargonlar: xit, ment, xitlamoq, loy, yakay (ug‘rilar tilida) Umuman olganda, suzlarni iste'mol doirasiga kura ikkiga ajratish, ya'nineytral leksika va chegaralangan leksika sifatida talqin etishning ilmiy amaliy asoslari mavjud.

3-topshiriq. Quyidagi qisqartirma otlarni tp’liq shaklda yozing va yana davom ettirishga harakat qiling?

BMT, SamDU, O‘zMU, BAA, ХDP, ТIU, ОO‘Yu, МChJ

Mavzu bo‘yicha savollar:

1. 
   Umumxalq leksikasi haqida ma’lumot bering?
   
2. 
   San’atshunoslikka oid terminlardan misollar keltiring?
   

Adabiyot:

1.Normatova Sh, Abdurahmonova M. О zbek tili (darslik). - Toshkent: JI DU 2014,- 192 b.
Mustaqil ish topshiriqlari:

1. 
   O‘zbek teatrlarida namoyish etilayotgan spektakllar haqida ma’lumot yozish