R. H. Davlatova, K. Abdurahmonova “O`zbek tili” fanidan amaliy mashg`ulot uchun ishlanmalar navoiy-2020

35-DARS

Men sevgan asar

REJA:

1. 
   “Adabiyotning kishi ruhiy dunyosiga ta’siri” mavzusida esse tayyorlash
   
2. 
   Badiiy tasvir vositalari
   

Tayanch so‘zlar:tashkilot, muammo, masala, hujjat, sammit, konferensiya, uchrashuv, tahdid, global, hamkorlik, muzokara, samara, rivojlantirish

1-topshiriq. “Adabiyotning kishi ruhiy dunyosiga ta’siri” mavzusida esse tayyorlang va gapirib bering?

2-topshiriq. Badiiy asar qahramonlari ro’yxatini tuzing va badiiy vositalar orqali so’zlab bering?

Bilib oling!

Badiiy tasvir vositalariga mubolag’a, o’xshatish, jonlantirish, sifatlash va ko’chma ma’no ifodalovchi metonimiya, metafra, sinekdoxa kabilar kiradi. O‘zbek tilining tasviriy vositalari deyilganda, tilshunoslikda mavjud stilistik figuralar esa ma’no va shakl tuzilishiga ko‘ra, doimiy o‘zgarmaslik xususiyatiga egadir. Demak, troplar so‘zlarning ko‘p ma’noli, so‘zlarning boshqa ma’nolarga ko‘chishi xususiyatlariga ega. Figuralarda bunday hodisa kuzatilmaydi. Ammo stilistik figuralar (antiteza, gradesiya, ritofik so‘roq, ellipsis, takror, epifora va boshqalar) troplarni to‘ldirish, undagi mazmunga aniqlik kiritishda ham xizmat qiladi.

Metonomiya – grekcha metonyumiya so‘zidan olingan bo‘lib blshqacha nom berish degan ma’noni bildiradi. Metaforaga o‘xshash tropning asosiy turlaridan biri bo‘lgan motonimiya ham so‘zlarning ko‘chma ma’nosida asoslanadi.

Metofarada bir-barlariga o‘xshash predmet va ularning belgilari ko‘chirilsa, metonimiyada bu ikki predmet tashqi ko‘rinish yoki ichki xususiyatlari bilan bir-biriga qandaydir aloqasi bo‘lsa ham ammo, umuman bir-biridan farq qiluvchi predmetlar belgilari choqishtiriladi. Masalan: ra’no anvarga xat yozib yuboradi va gapning qolganini Fuzuliydan o‘qirsiz, deydi (A.Qodiriy “Mehrobdan chayon”). Bunda muallifning nomi uning asari o‘rniga kuchgan uni nomi bilan qo‘llanadi.

Umuman metonimiyada biror narsa ichidagi predmetni ma’nosi, o‘sha narsaga o‘tkaziladi. Masalan: Bir piyola ichdim. Bir tovoq tushurdim, “piyola”, “choy” ma’nosida tovoq esa “osh” ma’nosida keltirilgan. Yoki muallif nomi asar o‘rnida qo‘llanilishi mumkin: Navoiyni o‘qidim, Oybekni o‘qidim: yana harakat natijasi shu harakatni bajaruvchi qurol nomi bilan almashtiriladi. Masalan: mazkur gaplarning hammasi ustoz SAyniy qalamiga tegishli. Yoki yana: