R espublikasi s og'liqni saqlash vazirligi Toshkent farm atsevtika instituti

Novokain, atsetazolamid va furosemidni nur yutilishiga
asoslangan spektrofotometrik usulda aniqlash
Turli konsentratsiyadagi standart 
eritmalarni tayyorlash. (0,001, 0,002, 0,005%)
Spektrning UB-sohasida 
optik ko’rsatkichini 
o’lchash
V 
J
Spektrning ko’rinuvchi 
sohasida optik ko’rsatkichini 
o’lchash
V 
J
У r
1
r
Olingan natijalarga asosan yutilish 
spektrini tuzish
Yutilish spektrida xarakterli 
chiziqlarni aniqlash
Amaliy mashg’ulotni o ’tkazish uchun uslubiy ko’rsatma
Ushbu amaliy mashg’ulot novokain, atsetazolamid va furosemidlarning yutilish spektrlari bo’yicha 
aniqlashga bag’ishlanadi.
Moddaning nur yutishi bo’yicha tahlilida to’lqin uzunligini tanlash. Eritmalarning optik 
ko’rsatkichini tekshiriluvchi eritmaning maksimum nur yutishiga mos bo’lgan to’lqin uzunligida 
o’lchash lozim. Bunda o’lchash sezgirligi va aniqligi maksimal bo’ladi. Maksimum nur yutilishiga 
mos to’lqin uzunligida (D) ko’rsatkich eng yuqori bo’ladi. Tegishli to’lqin uzunligidagi 
monoxromatik nur bo’lagi spektrofotometrdagi monoxromator yordamida uzatib beriladi. 
Tekshiriluvchi modda konsentratsiyasini tanlashda eritmalarning optik ko’rsatkichi 0,2 dan 1,0 gacha 
bo’lgan chegara oralig’ida bo’lishi lozim (optimal optik ko’rsatkich 0,434 ga teng).
Solishtiruvchi eritma. Eritmaning optik ko’rsatkichi additiv kattalik bo’lib, ya'ni tegishli to’lqin 
uzunligida nur energiyasini yutuvchi eritmadagi komponentlar optik ko’rsatkichlari yig’indisiga teng. 
Shuning uchun aralashmadagi faqat bir moddaning optik ko’rsatkichini o’lchashda bir kyuvetaga 
tekshiriluvchi eritma solinib, boshqa kyuvetaga esa tekshiriluvchi eritmada bo’lgan xamma
218

---

komponentlardan iborat (faqat aniqlanuvchi moddadan tashqari) eritma (o’shancha miqdordagi) 
solinadi.
Ikkinchi kyuvetaga solingan eritma solishtiruvchi eritma yoki nol eritma deyiladi. Shunday qilib, 
tekshiriluvchi moddalarning optik ko’rsatkichlarini o’lchashda solishtiruvchi eritmaga nisbatan 
o’lchanadi.
UB-sohasidagi spektrometriya usuli va uning asosiy qonunlari bilan tanishilgandan so’ng talabalar 
novokain, atsetazolamid va furosemidning standart eritmalarini tayyorlaydilar (1 ml da 1 mg modda 
saqlagan).