R espublikasi s og'liqni saqlash vazirligi Toshkent farm atsevtika instituti

Eritmalar konsentratsiyasini optik zichlik b o ‘yicha aniqlash
Rangli eritma konsentratsiyasini optik zichlik bo‘yicha aniqlashni ikki xil usulda olib borish mumkin. 
Standart eritmaning optik zichligi bilan solishtirish orqali, yoki, yanayam aniqroq natijaga erishish 
uchun kalibrovka grafigini tuzish orqali. Bu holatda tekshiriluvchi eritmadan bir qator turli aniq 
konsentratsiyada tayyorlanadi (standart eritmalar) ularda kerakli kimyoviy reaksiyalar bajariladi va 
FEKda optik zichliklari o‘lchanadi. Olingan natijalar abssissa o‘qiga tmodda konsentratsiyasini, 
ordinata o‘qiga mos optik zichlikni qo‘yish orqali grafik tarzida ifodalanadi. Tekshiriluvchi 
eritmaning optik zichligini aniqlangach kalibrovka grafigi orqali eritmadagi modda miqdori topiladi.
Bajarilgan tahlil natijalari jadval ko‘rinishida ifodalanadi.
To‘lqin uzunligi
svetofiltr rangi
E Havorang eritma
E sariq eritma
Xulosalar:
A tropin sulfatni 0,1% li in’eksion eritm asi m iqdorini aniqlash.
Tarkibi.
Atropin sulfat 1 gr
215

---

0,1 m xlorid kislotasi eritmasi 10 ml 
in’eksion suv 1 l gacha
Tayyorlangan eritma maxsus filtrlarda filtrlangan normal muhitli shisha ampulalariga 1 ml dan 
quyiladi va 100° S da haroratda 30 daqiqa davomida sterillanadi.
Miqdoriy tahlili:
1 ml eritmani ajratgich varonkasiga solib, 3 ml rN=5,8 bufer eritmasidan va 1 ml 
1% natriy pikrati eritmasidan qo‘shib xloroform bilan ekstraksiyalanadi. Xloroformli ajralma suvsiz 
natriy sulfat saqlagan filtrdan filtrlab o‘tkaziladi va filtr 3 ml xloroform bilan tomchilab yuviladi. 
Umumlashtirilgan xloroformli ajralmaga 10 ml suv qo‘shiladi. Xloroform issiq havo oqimida 
porlatiladi. Suvli eritma 50 ml hajmli o‘lchov kolbasiga solinadi va o‘lchov chizig‘igacha suv 
quyiladi. Bitta probirkaga 3,5 ml pikrin kislotasini standart eritmasidan, boshqasiga esa 5 ml 
tekshiriluvchi eritmadan solinadi.
Probirkalardagi suyuqliklar hajmi 8 ml gacha suv qo‘shib chayqatiladi va 2 ml 4% li sulfid natriy 
eritmasi qo‘shib yana chayqatiladi, so‘ngra qaynayotgan suv hammomida 10 daqiqa isitiladi. 
Sovitilgach eritmalarni optik ko‘rsatkichi 20 mm qalinlikdagi kyuveta yordamida ko‘k svetofiltrda 
o‘lchab olinadi. Solishtiruvchi eritma tozalangan suv.
Atropin sulfat miqdori formula bo‘yicha aniqlanadi
x = D 1 - 0,0007 . 1,517 
Do
Bu erda: D 1 - tekshiriluvchi eritma optik ko‘rsatkichi 
D0 - standart eritma (pikrin kislota) optik ko‘rsatkich 
1,517 - hisoblash koeffitsenti (atropin sulfatga nisbatan pikrin kislotasi)
1 ml eritmada 0,0009 - 0,0011 g. gacha atropin sulfati bo‘lishi kerak.
Furatsilinni miqdoriy tahlili
0,1 gr (aniq miqdor) furatsilinni 500 ml hajmli o‘lchov kolbasida eritiladi. SHliflangan qopqoqli 
30ml hajmli idishga 5ml yuqoridagi eritmadan solib, hajmi 8,5 ml bo‘lguncha suv qo‘shib 
aralashtiriladi va 1,5 ml 0,1 m natriy ishqori eritmasidan qo‘shiladi. YAxshilab aralashtirilgach hosil 
bo‘lgan rangning optik ko‘rsatkichini 10 mm qalinlikdagi kyuveta yordamida yashil svetofiltrda 
fotokolorimetrda o‘lchab olinadi. Solishtiruvchi eritma tayyorlash uchun 8,5 ml suv olib ustiga 1,5 
ml ishqor eritmasini qo‘shib yaxshilab aralashtirib, kalibrlash chizmasi yordamida hisoblanadi. 
Kalibrlash chizmasini tuzish uchun 0,1000 g furatsilinni 500 ml hajmli o‘lchov kolbasida suv bilan 
eritiladi (etalon 1 eritma) 5 ta shlifli qopqoqli o‘lchov probirkasiga quydagi tartibda 0,6 0,8 1,0 1,2 
1,4 ml aniq o‘lchangan etalon eritmasidan solib, har birining hajmi 8,5 ml bo‘lguncha tozalangan 
suvdan quyib aralashtiriladi va har biriga 1,5 ml dan 0,1 m natriy ishqori eritmasidan qo‘shib 
yaxshilab aralashtiriladi va rangli eritmalarni optik ko‘rsatkichini yuqoridagi sharoitda o‘lchab olinib 
, natijalar asosida kalibrlash chizmasi chiziladi.