R espublikasi s og'liqni saqlash vazirligi Toshkent farm atsevtika instituti

ф
= 
фо 
+ 0,059 
.
ig 1С6Н4° 21 'H+ 
-f 
^ин 
n 
6 [c6h 4(OH)2|
Xinon va gidroxinon konsentratsiyasi teng bo‘lgani uchun shu eritmaga tushurilgan platinali elektrod 
potensiali faqat vodorod ionlari (ph-) konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘ladi.
ф = фо + 0,059 pH
1 
1 хин 
7
Kuchli oksidlovchi va qaytaruvchilar ishtirokida xingidronli elektrodlarni ishlatib bo‘lmaydi. 
Ishqoriy sharoitda xingidron oson oksidlanadi, SHuning uchun u ph- 0 dan 
8
gacha bo‘lgan 
sharoitlarda qo‘llanadi.
Shisha elektrod.
Shisha elektrod - diametri 15-20 mm,devor qalinligi 0,05 - 0,1mm bo‘lgan shisha shar bo‘lib, ph--ga 
sezgir shishadan tayyorlangan, qalin trubkaga yopishtirilgan bo‘ladi.
Sharli trubka AgCl - eritmasi bilan to‘yintirilgan vodorod xlorid eritmasi bilan to‘ldirilgan va ichiga 
kumush simi tushurilgan. Eritma doimiy aktivlangan vodorod ionlarini saqlaydi. Agar ionlarni 
tekshiriluvchi eritmaga tushurilsa shisha membranani ichki va tashqi yuzalari orasida potensiallar 
ayirmasi 
щ-ф2
hosil bo‘ladi.
ташки
Ш иш а
Ички
текшир.
эритма
(шар)
эритма
мембрана
ф
туиинган
каламел
эритма
ф 1
ф 2
Ag/AgCl
ф Ag/AgCl
Potensiallar ayirmasining o‘zgarishi shishali membrananing ph- -ko‘rsatkichiga nisbatan sezgirligiga 
bog‘liq.
Ichki taqqoslovchi elektrodlar membrananing ichki va tashqi yuzasi orasidagi potensiallar ayirmasini 
aniqlashga imkon beradi. Tekshiriluvchi modda potensiallarini o‘lchashda shishali membrananing 
ichki yuzasi potensiali doimiy bo‘lib qoladi, tashqi yuza potensiali esa tekshiriluvchi eritmaning ph­
- muhitiga bog‘liq bo‘ladi.
Membrana yuzasi kremniy kislotasining gidrodlangan geli bilan qoplangan bo‘lsa, gelning ichki va 
tashqi qismida diffuzion potensial yuzaga keladi. Standart va tekshiriluvchi eritmalarning ph- - 
qiymati bir xil bo‘lsa, ichki va tashqi qatlami gel bilan bir xil qoplangan bo‘lsa, diffuzion 
potensiallari ham teng bo‘ladi, lekin belgilari jihatidan qarama-qarshi bo‘ladi. Ularning potensiallari 
yig‘indisi 
0
ga teng bo‘ladi.
Real sharoitda potensiallar yig‘indisi 0 dan farq qiladi- potensial assimetriyasi. SHishali elektrod 
bilan ph— ni aniq o‘lchashga oksidlovchi va qaytariluvchilar xalaqit qilmaydi. SHishali elektrod 
yordamida ph- 0 dan 12 -13 gacha kislotali va ishqoriy eritmalar bilan ishlash mumkin.
Cho‘ktirish va kompleks hosil qilish usullarida indikatorli elektrodlarning qo‘llanilishi.
Bu usullarda kumush va simob elektrodlari ishlatiladi. Eritmada 
Hg/Hg+2
va 
Ag/Ag+
sistemalari hosil 
bo‘ladi. 
A g
va 
H g
elektrodlar yordamida kumush, simob ionlarining konsentratsiyasini va 
Ag+, Hg+2
ionlari bilan kam eruvchi tuz yoki komplekslar hosil qiladigan ionlar konsentatsiyasini 
potensiometrik usulda o‘lchanadi. Agar eritma kam eriydigan tuz eritmasi bilan to‘yintirilgan bo‘lsa, 
u holda elektrod potensiali anion konsentrsiyasiga bog‘liq bo‘ladi.
20

---