R ah im ov a sh od iy a shu xr at q I zi ingliz va ozbek till arid a bahuvrining



Download 0,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/71
Sana11.01.2022
Hajmi0,56 Mb.
#348304
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   71
Bog'liq
ingliz va ozbek till arid a bahuvrining qollanilishi

white-collar

  ya’ni  ‘oq  yoqa’  ma’nosini  bildiruvchi  bu  so‘z  oddiygina  ko‘ylak 

yoqasini, narsani bildirib turgani yo‘q, aksincha ‘oq yoqali odam’( yoqaning rangi 

ijtimoiy  iqtisodiy  mavqe  uchun  metonimiyadir)ni anglatayapti.  Bu  misolda  ma’no 




 

 

 



54 

narsadan bevosita shaxsga ko‘chgan. Bahuvruhining  tabiati murakkab hisoblanib, 

uni  hech  qanday  so‘z  ochib  bera  olmaydi.  Boshqa  yana  bir  misol  keltirsak, 

“barefoot”

-  oyoqyalang.  Ko‘rinib  turibdiki,  bu  yerda  birinchi  ma’no  “oyog‘ida 

hech  narsa  kiyib  olmagan  odam  “  tushunilsa,  keyingi  ma’no  esa  ko‘chma 

“ kambag‘al odamni” ifodalab kelgan. Biz ham o‘zbek tilida bu so‘z haqida o‘ziga 

yarasha  ma’lumotga  egamiz  va  nutqimizda  ham  qo‘llaymiz.  Misol  uchun, 

“couchpotato”

  so‘zini  odamga  nisbatan  televizor  ko‘rishga  mukkasidan  ketgan 

ma’nosida  qo‘llash  mumkin,chunki  kartoshka  poyasi  qanchalik  uzoq  yerda 

ko‘milib  tursa,  shunchalik  chuqur  ildiz  tashlaydi,  demak  televizor  ko‘rishga 

mukkasidan  ketgan  odam  kartoshkaga  o‘xshatilayapti.  Bu  so‘zning  lug‘aviy 

ma’nosini  izohli  lug‘atda  sog‘lomlashtiruvchi  mashqlarni  bajarmay,  nuqul  vaqtini 

televizor  tomosha  qilib  o‘tkazadigan  odam  deb  berilgan.  Ekzosentrik  qo‘shma 

so‘zlar    ingliz  tilida    kam  uchrasa  ham  nutqda  qo‘llaniladi.  Bunday  qo‘shma 

so‘zlardan  anglashilayotgan  narsa  va  hodisa  so‘z  ma’nosi  bilan  juz’iy    bog‘liq  

bo‘lsada  aynan  shu  so‘zlar  anglatgan  ma’nolarga  uzviy  aloqasi bo‘lmaydi. Bu 

ta’rif  hech  qanday    e’tirozlarsiz    ikkala    o‘zbek    va    ingliz    tillaridagi  attributiv  

qo‘shma    so‘zlar    uchun    umumiy    deb    olinishi    mumkin,  chunki    ular  orasidagi  

o‘xshashlikni    anglash    qiyin    emas.    Misol    uchun,  ingliz    tilidagi 

“egghead”

 

qo‘shma    so‘zini    olsak,  u  tuxum  shaklidagi    boshni  emas,  balki  umuman  boshqa 



ma’noni  ya’ni  judayam  zehni  o‘tkir  shaxsni  ifodalab  kelmoqda.  Yoki 

“longlegs”

 

so‘ziga  murojaat  qiladigan  bo‘lsak,  u  ‘uzun  oyoqli  odamni  emas,  balki  kriket 



o‘yinida    to‘p  oshiruvchining  orqa  tomonida  turadigan  o‘yinchi’  ma’nosini  ochib 

bergan.  Shu  o‘rinda  o‘zbek  tiliga  to‘xtaladigan  bo‘lsak,  bunday  misollarni  ko‘p 

uchratishimiz  mumkin.  Fikrimning  isboti  sifatida  “xumkalla”  so‘ziga  izoh  bersak, 

bu  yerda  kallasi  xumga  o‘xshagan  odamni  va  albatta,  asosan  “miyasi  yo‘q, 

kallavaram,  qovoqbosh  ya’ni  esi  pastroq  odamni  tushunamiz.  Yoki  bo‘lmasam 

“qovoqbosh” soziga ta’rif bersak, lug‘at tarkibiga kiritilmagan bo‘lsa ham kundalik 

nutqimizda  ko‘p  qo‘llaymiz,  qaysi  ma’nodaki  boshining  o‘rnida  xuddi  qovoq 

turgandek, miyasi ishlamaydigan, bo‘m bo‘sh sifatida. (19;211) 




 

 

 



55 

Ingliz  tilida  bahuvrihilarning  oxirgi  komponenti  odatda  ot  bilan  tugaydi, 

ammo qo‘shma so‘zning o‘zi ot yoki sifatni bildirishi mumkin. Urg‘u esa so‘zning 

birinchi  komponentiga  tushadi.  Ingli  tilida  ham  bahuvrihilar  shaxsning 

belgilarinini 

sinekdoxa 

orqali 

tasvirlaydi. 

Misol 

uchun, 



Download 0,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish