Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Q
e
 = 3,6 g * T
e
 * n
e
, 
бу ерда
g
– ички ва ташқи ўт ўчиришга сарфланадиган
солиштирма сув сарфи, л/с; 
T
e 
– 
ѐнғин вақти, соат; 
n
e
– бир вақтдаги ѐнғинлар сони. 
Сувнинг тегинилмайдиган заҳира қисми
W
e
 = Q
e
 * 

 Q
т
 + 0,5Q
х
бу ерда 
Q
т
 
– технологик мақсадларга сарфланадиган сув 
ҳажми, м
3
/соат; 
Q
х
– хўжалик мақсадларида ишлатиладиган сув 
сарфи, м
3
/соат; 
Биноларнинг ичига, майдонларга, зина майдончаларига ѐки 
залларга полдан 1,5 м баландликда ѐнғин жумраклари ўрнатилади 
ва улар 10…20 м узунликдаги шланглар билан жиҳозланади.
3.4.12.Ёнғин муҳофазасини ташкил этиш ва ѐнғинни ўчириш 
Ёнғинни ўчиришда профессионал ва кўнгилли ўт ўчириш 
жамиятлари амалда фаолият кўрсатади. Профессионал ѐнғин 
муҳофазаси ҳарбийлаштирилган ва ҳарбийлаштирилмаган 
турларга бўлинади. 
Ташкилотлар, 
корхоналар 
ва 
хўжаликларда 
ѐнғин 
муҳофазасини ташкиллаштириш ва объектларнинг ѐнғинга қарши 
ҳолатини таъминлаш ушбу ташкилотларнинг раҳбарларига 
юклатилади. Улар ҳар бир ишлаб чиқариш бўлими учун буйруқ 
билан жавобгар шахсни белгилашлари ва уларнинг ишини 
назорат қилиб боришлари зарур. 
Корхона ѐки ташкилотларнинг маъмурий-техник ходимлари 
ўзларига тегишли объектларни қуриш ва улардан фойдаланиш 
даврида ѐнғинга қарши барча тадбирларни тўлиқ амалга 
ошишини 
таъминлашлари, 
юқори 
ѐнғин 
муҳофазаси 
ташкилотларининг 
кўрсатмалари 
ҳамда 
қарорларини 
бажарилишини назорат қилиб боришлари, ѐнғин-қоровул 
муҳофазасини, ѐнғин-техник комиссиясини ва кўнгилли ўт 
ўчирувчилар дружиналарини ташкил этишлари, уларнинг иш 
фаолиятларини доимий назорат қилиб боришлари зарур. 

---

222 
Ёнғин-техник комиссияси таркибига бош мутахассислар, 
муҳандис-қурувчилар, меҳнат муҳофазаси бўйича муҳандис ва 
кўнгилли ўт ўчириш дружинасининг бошлиғи киради. Комиссия 
бино ва иншоотлардан фойдаланишда ѐнғин муҳофазаси 
қоидаларига амал қилинишини, йўл қўйилаѐтган камчиликларни, 
техникалардан фойдаланишдаги ѐнғин муҳофазаси ҳолатини 
текшириб боради ҳамда тегишли чоралар кўради.