Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

3.4.16. Эвакуация йўллари ва чиқиш йўлакларини
ҳисоблаш 
Ёнғин вақтида одамларни ва моддий бойликларни ѐнғин 
зонасидан 
эвакуация 
қилиш 
энг 
муҳим 
вазифалардан 
ҳисобланади.
Эвакуация вақтининг рухсат этилган миқдори ҳароратни 
инсон учун хавфли критик миқдорига (60
0
) етиши, ҳаво 
таркибида кислород миқдорини камайиши, хонани тутун босиб, 
кўриниш даражасини сусайиши ва захарли моддаларни ҳосил 
бўлиш вақти орқали белгиланади. Зарур эвакуация вақтида 
одамларни ҳаракатланиш тезлиги – 16 м/мин, зинадан пастга 
ҳаракатланиш тезлиги – 10 м/мин., Юқорига ҳаракатланиши-8 
м/мин. атрофида бўлиши талаб этилади. I ва II даражадаги 
ѐнғинга чидамлиликдаги бинолардан эвакуация қилиш вақти- 6 
минут, III ва IV даражадаги бинолардан – 4 минут, V даражадаги 
бинолардан – 3 минут қилиб қабул қилинади. Болалар 
муассасалари учун бу вақт 20% кам қилиб белгиланади.
Эвакуация 
участкасининг 
рухсат 
этилган 
узунлиги 
қуйидагича аниқланади, 

---

225 
L
p
 = V * T,
м
Участкада одамларни жойлашиш зичлиги 
D = N/S,
одам /м
2
бу ерда 
N –
участка майдонидаги одамлар сони; одамларни 
горизантал проекция бўйича эгаллаши мумкин бўлган майдон 
ҳисобида – 0,1...0,125 м
2
S
– майдон йўлининг юзаси, м
2
. 
Одамлар оқимининг бўйлама зичлиги: катталар учун-10-12 
одам/м
2
; мактаб болалари учун- 20-25 одам/м
2
атрофида қабул 
қилиниши мумкин. 
Эвакуация участкасининг талаб этиладиган эни

 = N/LD
, м 
Эвакуация майдонидаги чиқиш йўлаклари сони
П
э.г