Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Намлаш воситаларининг
физик хусусияти ѐнувчи 
материалларни намланиш, ҳўлланиш хусусиятини оширишга 
асосланган. Уларга совун, синтетик аралашмалар, амилсульфат 
алқилсульфонат ва бошқа аралашмалар киради. Бу аралашмалар 
ѐнғин муҳитида оғир буғ ва газ ҳосил қилиб, ѐниш зонасига 
кислород киришини тўхтатади, ҳароратни сусайтиради ва 
ѐнғинни ўчиради. 
Кўпиклар
кам иссиклик ўтказувчанлик, етарли даражада 
қўзғалувчанлик, иссиқликни қайтариш самараси катта, тутун 
зичлигини 
камайтириш 
хусусиятига 
ва 
кам 
механик 
мустаҳкамликга эга бўлган ўт ўчирувчи моддалар ҳисобланади. 
Улар тайѐрланиш усулига кўра кимѐвий, ҳаво-механик ва юқори 
каррали кўпикларга бўлинади. 
Кимѐвий кўпиклар алоҳида сақланувчи аралашмаларни 
(ишқорли ва кислотали) ѐнғин зонасига узатиш ѐки кўпик ҳосил 

---

218 
қилувчи кукунлар аралаштириш орқали ПГ-50, ПГ-100 кўпик 
генераторлари ѐрдамида ҳосил қилинади. Кўпик кукунлари – 
олтингугурт аммоний ва натрий бикорбонат аралашмаси бўлиб,
1 кг кукун ва 10 л сув 40-60 литр кўпик олиш имконини беради. 
Нефть маҳсулотлари ѐнғинларини ПО-1, ПГП кукунлари, спирт 
ва ацетон ѐнғинларини ГГПС кукунига 2% совун аралаштирилиб 
тайѐрланган кўпиклар ѐрдамида ўчириш мумкин. Ҳаво-механик 
кўпиклар ҳаво-кўпик стволлари ѐрдамида сув, инжектерланган 
ҳаво ва кўпик ҳосил қилувчилар асосида олинади. 
Сувнинг босими ва кўпик ҳосил қилувчилар хусусиятига 
кўра кўпиклар ўрта ва юқори каррали бўлиши мумкин. Кўпик 
карралиги деганда ҳосил бўлган кўпик ҳажмини, уни ҳосил 
қилишга сарфланган барча суюқлик миқдорига нисбати 
тушунилади. 5 дан 100 карраликгача эга кўпиклар кам ва ўрта; 
100 дан катта карраликга эга кўпиклар юқори каррали кўпиклар 
дейилади. 
Инерт газлар
(азот, аргон, гелий, тутун ва чиқинди газлар) 
асосан ѐнғиндан сақланиш мақсадида нефть маҳсулотлари 
сиғимларини пайвандлашдан олдин тўлдириб ишлов беришда 
ишлатилади.