Qurilish materiallari va buyumlari

 
Putssolanli portlandsement (PPS)
-klinker, gips va aktiv mineral qo‘shimchalarni birgalikda 
maydalab tuyib olinadi. Bunda cho‘kindi jinslar (diatomit, opoka, trepel)20-30%, vulqondan hosil 
bo‘lgan jinslar (pemza, tuf), gliej va Yoqilg‘i kullari 25-40% atrofida klinker tarkibiga kiritiladi.

---

- 39 - 
Aktiv mineral qo‘shimchalar tarkibidagi aktiv kremnezem quyidagi reaksiyaga binoan Sa(ON)
2 
bilan birikadi:
mSa(ON)
2
SiO
2akt
nH
2
O+(0,8-15)CaO
.
SiO
2
.
pH
2
O
Kalsiy gidroksidning biriktirilishi sement toshi birinchi turdagi korroziyasini ogohlantiradi va 
mustahkamlikni oshiradi. Putssolanli sement normal sharoitda oddiy sementga nisbatan sekin 
qotadi. Bu turdagi sement asosidagi betonlar nam va suvli sharoitlarda ishlatilganda
 
gidrat 
birikmalaridan suvning
 
bug‘lanishi hisobiga kirishadi va qisman mustahkamligini Yo‘qotadi.
SHlakli portlandsement (SHPS) 
klinker bilan donali domna Yoki elektrotermofosfor shlakiga 
gips qo‘shib maydalab tuyib olinadi. SHlakli portlandsement tarkibida domna shlaki 20-80% 
(sement massasiga nisbatan) atrofida bo‘ladi. SHlak o‘rniga 10% gacha aktiv mineral qo‘shimchalar 
ishlatilishi mumkin. Domna shlakining oksid tarkibi (%): 3050 SaO; 28-30 SiO
2
; 8-24 Al
2
O
3
; 1-3 
MnO. Ularning umumiy miqdori 90-95% atrofida bo‘ladi.
SHlakning gidravlik aktivligi sifat koeffitsienti bilan aniqlanadi:
%
CaO
%
MgO
%
Al
2
O
3 
K 
%
SiO
2 
%
TiO
2
Sifat koeffitsientiga qarab shlaklar 
3
navga bo‘linadi. SHlaklar ham putssolan qo‘shimchalar 
kabi kalsiy ishqori bilan kichik asosdagi gidrosilikatlarni (SaO
.
SiO
2
.
2,5H
2
O) va 
gidroalyuminatlarni (2SaO
.
Al
2
O
3
.
8H
2
O) hosil qiladi. SHPS gidratatsiyasi davrida 
issiqlikning kam ajrab chiqishi ular asosida massiv temir beton konstruksiyalar tayyorlashda 
asqotadi.
Bu turdagi sementning putssolanli sementlarga nisbatan suvga extiYoji kamroq bo‘lib, 
atmosferaga va sovuqqa chidamligi yuqoridir. Ammo SHPS birinchi sutkalarda sekin qotadi, 
ayniqsa, past haroratli muhitda. SHlakli portlandsement 300, 400, 500 markalarda ishlab 
chiqariladi.