Qurilish materiallari va buyumlari

3. SHishaning tuzilishi va asosiy xossalari
SHisha to‘g‘ri fazoviy panjara strukturasiga ega bo‘lmaganligi sababli xossalari barcha 
nuqtalarda bir xil emas. Bundan tashqari shishaning muayyan erish harorati bo‘lmaydi.
SHishada kechadigan pishirish va toblash jarayonlarini o‘rganish uning tarkibida mikrokristall 
hosilalar-kristallitlar hosil bo‘lishini ko‘rsatadi. SHishaning bu xolati uning “mikrogeterogenligi” 
deyiladi. Kristallitlik nazariyasi asosida xossalari mukammallashgan, mo‘rtligi kam shishalar-

---

- 25 - 
sitallar yaratiladi. SHishaning o‘ziga xos strukturasi uning shaffofligini, mo‘rtligini, atmosfera 
muhitiga, o‘tga chidamligini, harorat o‘zgarishiga ta’sirchanligini belgilaydi.
Nazariy mustahkamligi
. Deraza oynalarining cho‘zilishdagi mustahkamligi 6500-8000 MPa 
bo‘ladi. SHisha strukturasida
mikrodefektlar bo‘lganligi sababli haqiqiy mustahkamligi 30-90 MPa bo‘ladi. SHishaning 
siqilishdagi mustahkamligi 700-1000 MPa, ba’zi xollarda 1200 MPani tashkil etadi.
Nur o‘tkazuvchanligi
. Deraza oynalarining nur o‘tkazuvchanligi 9092%, profillanganiniki 84-
86%, shishabloklarniki 80-85% ni tashkil etadi. SHisha nurni qaytarish xususiyatiga ega bo‘lgani 
uchun va faqat 2% nurni o‘zi yutgani sababli nur o‘tkazuvchanligi asosan nurni oynaga tushish 
burchagiga bog‘liq bo‘ladi. Deraza oynalari infraqizil nurlarni yaxshi, ultrabinafsha nurlarni esa 
Yomon o‘tkazadi. SHisha zich material (2,5-2,6 g/sm
3
) bo‘lgani uchun tovushni yaxshi o‘tkazadi. 
SHu sababli binolarga tovush deraza oynalari orqali kirib, binoning ekspluatatsiya xolatini 
Yomonlashtiradi. Tovushni izolyasiyalash deraza oynalarining qalinligi va ular orasidagi masofaga 
bog‘liq bo‘ladi.
SHishaning issiqlikka munosabati
. Deraza oynalarining 100
0
S haroratdagi issiqlik 
izolyasiyasi koeffitsienti 0,4-0,82 Vt/m
0
S tashkil qiladi. Tarkibidagi ishqoriy oksidlar ko‘p bo‘lgan 
shisha issiqlikni kam o‘tkazadi. Ko‘pikshishaninig issiqlik izolyasiyasi koeffitsienti 0,045-0,058 
Vt/m
0
S bo‘ladi. Xona haroratida shishaning issiqlik sig‘imi 0,63-1,05 KJ/kg
0
S ni tashkil etadi. 
SHishaning issiqlik sig‘imi va issiqlikdan termik kengayishi uning kimyoviy tarkibiga bog‘liq 
bo‘ladi. Qurilish shishasining haroratdan chiziqli kengayish koeffitsenti (9
.
10
-6
-15
.
10
-6
)
0
S
-1
ni eng 
kichik ko‘rsatkichi 0,58
.
10
-6
0
S
-1
tashkil etadi.
SHishaning issiqqa bardoshligi haroratdan chiziqli kengayish koeffitsientiga, o‘z navbatida 
shisha xom ashyosining kimyoviy tarkibiga bog‘liq bo‘ladi. Oddiy qurilish shishasining issiqqa 
chidamliligi 120
0
S atrofida bo‘ladi. SHisha tarkibiga kremniy, bor va sh.k. oksidlarni kiritib 
issiqdan chiziqli kengayish koeffitsienti, demak issiqqa bardoshligi oshiriladi.