Qurilish materiallari va buyumlari

1. Gips tarkibi va xossalari
Gips bog‘lovchisi va gips asosida tayyorlanadigan buyumlar va qismlar gigiena talablariga 
to‘la javob berishi, zahiralari ko‘p bo‘lganligi tufayli qurilishda keng miqYosda ishlatiladi.
Gips toshi zahiralari O‘zbekistonda va boshqa Markaziy Osiyo mamlakatlarida keng tarqalgan 
bo‘lib, tarkibiy qismi jixatidan farq qiladi.
Gips bog‘lovchisi asosida kompozitsion qurilish materiallari, xususan gipskarton plitalarni 
ishlab chiqarishni Yo‘lga qo‘yilishi bunday bog‘lovchilarni ko‘plab ishlab chiqarishni taqozo etadi.

---

- 32 - 
Gips bog‘lovchilari ishlab chiqarish usuliga ko‘ra past va yuqori haroratda pishirilgan turlariga 
bo‘linadi.
Past haroratda pishirilgan gips ikki molekula suvli gips toshini (SaSO
4
.
2N
2
O) 110-180
0
S 
haroratda qisman suvini Yo‘qotish hisobiga olinadi:
SaSO
4
.
2N
2
O SaSO
4
.
0,5H
2
O 1,5H
2
O
YUqori haroratda kuydirilgan gips (angidrit) bog‘lovchisi gips toshini 600-1000
0
S haroratda 
kuydirib olinadi. Bu jarayon tufayli gips toshi tarkibidan suv butunlay chiqib ketadi va suvsiz kalsiy 
sulfati (SaSO
4
) hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan gips bog‘lovchisi -modifikatsiyadagi gips bo‘lib, 
kukun maydalanganda tez qotuvchan bog‘lovchiga aylanadi (5.2-rasm).
Gips bog‘lovchisi avtoklavlarda 0,15-0,6 MPa bosim ostida, 95-100
0
S haroratda pishirilganda 
-modifikatsiyadagi SaSO
4
.
0,5N
2
O hosil bo‘ladi. modifikatsiyadagi gips bog‘lovchisi kukun 
holatigacha maydalanganda yuqori mustahkamlikdagi gips hosil bo‘ladi. 
va 
-
modifikatsiyalardagi gips bog‘lovchilari kristallari o‘lchamlari va xarakteri bilan farqlanadi. 
modifikatsiyadagi gips kristallari yirik, ignasimon va uzunchoq prizmatik holatda bo‘ladi. 
-
modifikatsiyadagi gips bog‘lovchisi kristallari mayda va noaniq shakllarda bo‘ladi.