Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari ishlab chiqarish

1.10. Beton navlari va normativ muvtaxkamlik(IS: 456-1978)
Hindiston normativiga IS:456-1978 ko‘ra beton 7ta navga bo‘linadi: M10, M15, M20, M25, M30 va M40. Beton navidagi M xarfi betonning 28 sutkadan (f_sk) 15 sm³so‘ng olgan mustaxkamligini ifodalaydi, N/mm² bilan belgilanadi.SHkni ta’kidlash lozimki, 1 N/mm²ga 10 kg/sm² tengdir.
SHuning uchun, M15 sinf IS:456-1978 bo‘yicha M150 sinfga mos keladi: IS:456-1964.


Vaqt bo‘yicha mustaxkamlikning oshishi
SHuni ta’kidlash lozimki, konstruksiya 28 sutka davomida to‘liq xisobiy mustaxkamlikka erishiladi. SHuni ta’kidlash lozimki, beton asosidagi konstruksiya 28 sutka ichida to‘liq xisobiy mustaxkamlikka erishadi (masalan, ustunlar ostidagi poydevorlar), siqilishga mustaxkamlik ortib boradi. SHu sabali, vaqt bo‘yicha beton mustaxkamligi quyidagi formuladan aniqlanadi:

Bu ‘yyerda f_t= beton mustaxkamligi T kunda
f₂₈ = beton mustaxkamligi 28kunda
T = sutkalar soni
a, = empirik konstanta
Jadval 1.11. Beton sinfi

IS : 456-1964		IS : 456-1978
Sinfi	Kubning siqilishdagi mustaxkamligi 28 sutkada (kg/sm^2)	Sinfi	Siqilishga mustaxkamlikning solishtirma xarakteristikasi f28 v 28 sutkada (N/mm^2)
M 100	100	M 10	10
M 150	150	M 15	15
M 200	200	M 20	20
M 250	250	M 25	25
M 300	300	M 30	30
M 350	330	M 35	35
M 400	400	M 40	40

Ilova I; M 5 (M 50) i M 7,5 (M 75) beton navi poydevorlar va g‘isht terishda ishlatiladi. Bu qorishmalar loyixalanishi shart bo‘lmaydi.

Ilova 2: M 15 (M 150) dan kichik beton navlari temir-beton buyumlarda ishlatilmaydi.

IS: 456-1978 ga ko‘ra, mustaxkamlik xarakteristikasi 1.11 jadvaldan olinadi, xamda pastda keltirilgan koeffitsientga ko‘paytirish orqali oshirish mumkin bo‘ladi:

Namunaning minimal yoshi (oylar)	O‘sish omili
1	1.00
3	1.10
6	1.15
12	1.20

Ilova 1. Giltuproqli sementli betonlar uchun uning yoshi ortishi bilan mustaxkamligi ortmaydi.
Ilova 2. Agar namunalar qurilish vaqtida chiziqli kuchlar ta’siri ostida bo‘lsa u xolda qurilishda egilishga bo‘lgan mustaxkamligini o‘rganish shart bo‘ladi.
Ilova 3.Konstruksiyadagi etarli kuchlanish siqilishdagi mustaxkamlikni ortishi bilan asoslanishi kerak.
Betonning mustaxkamlik chegari
Betonning egilishga va cho‘zilishga mustaxkamligi, quyidagi markaga mos keladi: IS: 516-1959 i IS; 5816- 1970. Agar loyixalovchi betonning siqilishdagi mustaxkakmligini inobatga olinsa, u xolda quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi (IS: 456-1978);

CHo‘zilishdagi egilishga bo‘lgan mustaxkamlik

Bu ‘yyerda, f_skbetonning siqilishdagi mustaxkamligi, N / mm².